{"id":39508,"date":"2024-04-26T14:38:34","date_gmt":"2024-04-26T13:38:34","guid":{"rendered":"https:\/\/uksw.edu.pl\/?post_type=badania_i_nauka&p=39508"},"modified":"2024-04-26T17:05:31","modified_gmt":"2024-04-26T16:05:31","slug":"mikroplastik-jest-wszedzie","status":"publish","type":"badania_i_nauka","link":"https:\/\/uksw.edu.pl\/en\/badania-i-nauka\/mikroplastik-jest-wszedzie\/","title":{"rendered":"Mikroplastik jest wsz\u0119dzie"},"content":{"rendered":"\n

– Mikroplastiku nie widzimy, wi\u0119c nie wierzymy w jego istnienie. Wed\u0142ug istniej\u0105cych bada\u0144, jego obecno\u015b\u0107 w organizmach \u017cywych wp\u0142ywa na zmniejszenie p\u0142odno\u015bci, os\u0142abienie uk\u0142adu odporno\u015bciowego i przyczynia si\u0119 do uszkodzenia kom\u00f3rek \u2013 m\u00f3wi dr hab. Anita Kaliszewicz, prof. ucz. z Instytutu Nauk Biologicznych UKSW.<\/strong><\/h2>\n\n\n\n

– Na wodach Oceanu Spokojnego unosi si\u0119 plastikowa wyspa wielko\u015bci P\u00f3\u0142wyspu Iberyjskiego. We wszystkich oceanach znaleziono \u0142\u0105cznie 4,85 miliard\u00f3w fragment\u00f3w plastiku o \u0142\u0105cznej masie 35540 ton. Ale to mikroplastik\u00a0 jest dzi\u015b przede wszystkim przedmiotem bada\u0144 naukowc\u00f3w na ca\u0142ym \u015bwiecie<\/strong>.<\/p>\n\n\n\n

Mikroplastik znajduje si\u0119 wsz\u0119dzie, na wszystkich kontynentach, nawet tam, gdzie nie ma ludzi: w wysokich g\u00f3rach, w Arktyce i na Antarktydzie, w parkach narodowych. Jest obecny w powietrzu, wodach powierzchniowych \u2013 morskich, \u015br\u00f3dl\u0105dowych, glebach i w produktach spo\u017cywczych.<\/p>\n\n\n\n

Mikroplastik to niewidoczne dla nieuzbrojonego oka fragmenty plastiku o wielko\u015bci do 5 mm. Mikrogranulki dodawane do past wybielaj\u0105cych i kosmetyk\u00f3w \u2013 b\u0142yszczyk\u00f3w, brokat\u00f3w, preparat\u00f3w \u201eroz\u015bwietlaj\u0105cych\u201d twarz, okre\u015bla si\u0119 mianem plastiku pierwotnego, plastik wt\u00f3rny powstaje za\u015b z rozpadu wi\u0119kszych fragment\u00f3w plastiku: produkt\u00f3w przemys\u0142u w\u0142\u00f3kienniczego, butelek i opakowa\u0144. W morzach ulegaj\u0105 one rozpadowi pod wp\u0142ywem zmian temperatury, s\u0142onej wody i promieniowania UV.<\/p>\n\n\n\n

Sam plastik wynaleziono w ko\u0144cu XIX w., jego wytwarzanie na skal\u0119 przemys\u0142ow\u0105 rozpocz\u0119to w latach 40. XX w. Dzi\u015b rocznie produkowanych jest kilkaset milion\u00f3w ton plastiku, z roku na rok coraz wi\u0119cej. Jest tworzywem tanim, lekkim, wytrzyma\u0142ym, ale rozk\u0142ada si\u0119 bardzo d\u0142ugo, nawet kilkaset lat. Obecno\u015b\u0107 plastiku w wodzie m\u00f3rz i ocean\u00f3w wykryto w latach 70. XX w., ale sam termin mikroplastik pochodzi z lat 90. ubieg\u0142ego stulecia, za\u015b od pocz\u0105tku XXI w. lawinowo ro\u015bnie liczba prac naukowych na jego temat.<\/p>\n\n\n\n

– W jaki spos\u00f3b trafia do \u015brodowiska?<\/strong><\/p>\n\n\n\n

Lekkie i d\u0142ugie w\u0142\u00f3kna, b\u0119d\u0105ce najcz\u0119\u015bciej wyst\u0119puj\u0105c\u0105 frakcj\u0105 mikroplastiku, uwalniaj\u0105 si\u0119 z ubra\u0144 syntetycznych i s\u0105 g\u0142\u00f3wn\u0105 przyczyn\u0105 jego obecno\u015bci w wodzie i w powietrzu. Przenosz\u0105 je pr\u0105dy morskie i pr\u0105dy powietrza, \u015bnieg, deszcz, za\u015b najcz\u0119\u015bciej wyst\u0119puj\u0105cymi polimerami, b\u0119d\u0105cymi budulcem tworzyw sztucznych, s\u0105 polietylen, PET, polipropylen, poliester i w\u0142\u00f3kna p\u00f3\u0142syntetyczne takie jak wiskoza czy rayon.<\/p>\n\n\n\n

\"\"
W\u0142\u00f3kno mikroplastiku pod mikroskopem<\/figcaption><\/figure>\n\n\n\n

Najwi\u0119cej mikroplastiku znajduje si\u0119 w morzach i oceanach, ale wykrywamy go zar\u00f3wno w rzekach i jeziorach, dok\u0105d trafiaj\u0105 ze \u015bciekami komunalnymi jak te\u017c w wodzie wodoci\u0105gowej, bo nie udaje si\u0119 go nadal skutecznie wyeliminowa\u0107 w procesie uzdatniania wody. Mikroplastik dostaje si\u0119 do organizm\u00f3w \u017cywych, najcz\u0119\u015bciej wraz z pokarmem, najwi\u0119cej znajduje si\u0119 go w przewodach pokarmowych zwierz\u0105t morskich, dlatego nale\u017cy rozwa\u017cy\u0107 ograniczenie spo\u017cycia owoc\u00f3w morza i ryb, kt\u00f3re zjadamy w ca\u0142o\u015bci: omu\u0142k\u00f3w, krewetek, a tak\u017ce szprotek i sardynek.<\/p>\n\n\n\n

– Jakie s\u0105 konsekwencje powszechnej obecno\u015bci mikroplastiku? Jaki mo\u017ce by\u0107 jego wp\u0142yw na nasze \u017cycie i zdrowie?<\/strong><\/p>\n\n\n\n

Nie ma \u015brodowiska bez mikroplastiku. Jest niebezpieczny, bo niewidoczny. A nie widzimy go wi\u0119c nie wierzymy w jego istnienie. Nie ma organizm\u00f3w, kt\u00f3re nie by\u0142yby nara\u017cone na jego dzia\u0142anie, w spos\u00f3b szczeg\u00f3lny problem dotyczy jednak ryb i ptak\u00f3w morskich, ale tak\u017ce wieloryb\u00f3w, delfin\u00f3w czy \u017c\u00f3\u0142wi, kt\u00f3re zjadaj\u0105 zar\u00f3wno wi\u0119ksze jak i mniejsze cz\u0105stki plastiku. Mikroplastik jest znajdowany w przewodach pokarmowych ryb morskich i s\u0142odkowodnych. Badania wykazuj\u0105, \u017ce powoduje wzrost \u015bmiertelno\u015bci w ich populacjach, zmniejszenie p\u0142odno\u015bci, os\u0142abienie uk\u0142adu odporno\u015bciowego i tzw. stres oksydacyjny, co przyczynia si\u0119 do uszkodzenia tkanek i kom\u00f3rek, upo\u015bledzenia proces\u00f3w metabolicznych. Przypuszcza si\u0119, \u017ce podobny efekt mo\u017ce dotyczy\u0107 ludzi, ale nie mamy takiej pewno\u015bci. Istnieje jednak cho\u0107by ryzyko chor\u00f3b autoimmunologicznych, poniewa\u017c s\u0105 to obce cz\u0105stki, kt\u00f3re dostaj\u0105 si\u0119 do organizm\u00f3w. Ok. 90 proc. mikroplastiku jest przez organizm wydalanych, ale pozosta\u0142ych 10 proc. mo\u017ce powodowa\u0107 przewlek\u0142e stany zapalne.<\/p>\n\n\n\n

– Jak zatem zapobiec rozprzestrzenianiu si\u0119 mikroplastiku?<\/strong><\/p>\n\n\n\n

Warto ogranicza\u0107 korzystanie z gotowych da\u0144 w opakowaniach jednorazowych i z jednorazowych sztu\u0107c\u00f3w. W gospodarstwie domowym nale\u017cy u\u017cywa\u0107 pojemnik\u00f3w szklanych. Podgrzewanie w kuchence mikrofalowej mo\u017ce powodowa\u0107 przedostawanie si\u0119 mikroplastiku do jedzenia. Warto unika\u0107 u\u017cywania plastikowych desek, bo drobiny plastiku mog\u0105 przenika\u0107 do jedzenia podczas krojenia. Mo\u017cemy stara\u0107 si\u0119 nosi\u0107 odzie\u017c z w\u0142\u00f3kien naturalnych. Pranie tkanin syntetycznych uwalnia du\u017ce ilo\u015bci w\u0142\u00f3kien mikroplastiku, nie ma za\u015b efektywnego sposobu ani oczyszczania \u015bciek\u00f3w z mikroplastiku ani takiej technologii uzdatniania wody, kt\u00f3ra pozwoli zupe\u0142nie go wyeliminowa\u0107. Istniej\u0105 co prawda pr\u00f3by eliminacji mikroplastiku m.in. poprzez wyhodowanie bakterii lub innych organizm\u00f3w, kt\u00f3re mog\u0142yby rozk\u0142ada\u0107 plastik, ale jak dot\u0105d nieuwie\u0144czone powodzeniem.<\/p>\n\n\n\n

– Jakie wnioski p\u0142yn\u0105 z prowadzonych przez Instytut Nauk Biologicznych UKSW, pionierskich bada\u0144 nad mikroplastikiem?<\/strong><\/p>\n\n\n\n

Zaczynaj\u0105c badania w 2018 r., nie s\u0105dzili\u015bmy, \u017ce jego obecno\u015b\u0107 w Polsce jest tak powszechna i \u017ce wyst\u0119puje w tak znacz\u0105cych ilo\u015bciach. Badali\u015bmy wod\u0119 Wis\u0142y, a tak\u017ce jej starorzeczy: podwarszawskie jeziora Dziekanowskie i Kie\u0142pi\u0144skie. Badali\u015bmy tak\u017ce wod\u0119 Zalewu Wi\u015blanego, jezior Wigierskiego Parku Narodowego oraz Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Najmniej mikroplastiku znajdujemy w wodach \u015br\u00f3dl\u0105dowych park\u00f3w narodowych, gdzie nie ma dop\u0142ywu \u015bciek\u00f3w komunalnych ani bliskiego s\u0105siedztwa zabudowa\u0144.<\/p>\n\n\n\n

\"\"
Na zdj\u0119ciu od lewej: dr Kamil Karaban i dr hab. Anita Kaliszewicz, prof. ucz. podczas pobierania pr\u00f3bek mikroplastiku w Tatrza\u0144skim Parku Narodowym. Zdj. dr Piotr Kie\u0142tyk<\/figcaption><\/figure>\n\n\n\n

Obecnie sprawdzamy zawarto\u015b\u0107 mikroplastiku w piasku \u0142ach wi\u015blanych. Jest obecny we wszystkich pr\u00f3bkach. Po przefiltrowaniu wody na szklanych s\u0105czkach analizujemy zawarto\u015b\u0107 mikroplastiku pod mikroskopem. Badamy te\u017c wp\u0142yw mikroplastiku na organizmy \u017cywe – przede wszystkim skorupiaki i ukwia\u0142y morskie – w kontrolowanych warunkach laboratoryjnych. Co roku na naszej Uczelni powstaje kilka prac dyplomowych po\u015bwi\u0119conych mikroplastikowi.<\/p>\n\n\n\n

Jeste\u015bmy w trakcie badania jezior Tatrza\u0144skiego Parku Narodowego. Znajdujemy tam w\u0142\u00f3kna polipropylenowe, kt\u00f3re mog\u0105 pochodzi\u0107 z tzw. oddychaj\u0105cej odzie\u017cy sportowej, najcz\u0119\u015bciej – co ciekawe – w kolorach czarnym, niebieskim i czerwonym.<\/p>\n\n\n\n

W Morzu Barentsa i jeziorach tundrowych, kt\u00f3re zacz\u0119li\u015bmy bada\u0107 w 2019 r. znale\u017ali\u015bmy podobne ilo\u015bci mikroplastiku co w Polsce, 4000 fragment\u00f3w mikroplastiku na m3<\/sup> wody.  W tych niezamieszka\u0142ych terenach za ko\u0142em podbiegunowym by\u0142o go prawdopodobnie tak du\u017co, poniewa\u017c dociera\u0142 z pr\u0105dami morskimi. Bo, jak zaznaczy\u0142am na wst\u0119pie, niestety mikroplastik jest wsz\u0119dzie.<\/p>\n\n\n\n

<\/p>\n\n\n\n

Dr hab. Anita Kaliszewicz, prof. ucz, hydrobiolog z Instytutu Nauk Biologicznych UKSW. Jej zainteresowania badawcze obejmuj\u0105 strategie \u017cyciowe organizm\u00f3w, akwakultur\u0119, wp\u0142yw kwas\u00f3w t\u0142uszczowych na wzrost skorupiak\u00f3w s\u0142odkowodnych, a tak\u017ce zanieczyszczenie mikroplastikiem w\u00f3d \u015br\u00f3dl\u0105dowych i morskich. Do zespo\u0142u prowadz\u0105cego na UKSW badania nad mikroplastikiem nale\u017c\u0105: dr hab. Jerzy Romanowski, prof. ucz., dr Agnieszka Poniatowska, dr Kamil Karaban, dr Piotr Kie\u0142tyk i Micha\u0142 Winczek.<\/strong><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

– Mikroplastiku nie widzimy, wi\u0119c nie wierzymy w jego istnienie. Wed\u0142ug istniej\u0105cych bada\u0144, jego obecno\u015b\u0107 w organizmach \u017cywych wp\u0142ywa na zmniejszenie p\u0142odno\u015bci, os\u0142abienie uk\u0142adu odporno\u015bciowego i przyczynia si\u0119 do uszkodzenia kom\u00f3rek \u2013 m\u00f3wi dr hab. Anita Kaliszewicz, prof. ucz. z Instytutu Nauk Biologicznych UKSW. – Na wodach Oceanu Spokojnego unosi si\u0119 plastikowa wyspa wielko\u015bci P\u00f3\u0142wyspu […]<\/p>\n","protected":false},"featured_media":39500,"parent":0,"menu_order":0,"template":"","meta":{"_acf_changed":false,"inline_featured_image":false,"footnotes":"","_links_to":"","_links_to_target":""},"kategorie_badania_i_nauka":[7,64,65],"class_list":["post-39508","badania_i_nauka","type-badania_i_nauka","status-publish","has-post-thumbnail","hentry","kategorie_badania_i_nauka-projekty","kategorie_badania_i_nauka-publikacje","kategorie_badania_i_nauka-osiagniecia"],"acf":[],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/en\/wp-json\/wp\/v2\/badania_i_nauka\/39508","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/en\/wp-json\/wp\/v2\/badania_i_nauka"}],"about":[{"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/en\/wp-json\/wp\/v2\/types\/badania_i_nauka"}],"version-history":[{"count":12,"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/en\/wp-json\/wp\/v2\/badania_i_nauka\/39508\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":39528,"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/en\/wp-json\/wp\/v2\/badania_i_nauka\/39508\/revisions\/39528"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/en\/wp-json\/wp\/v2\/media\/39500"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/en\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=39508"}],"wp:term":[{"taxonomy":"kategorie_badania_i_nauka","embeddable":true,"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/en\/wp-json\/wp\/v2\/kategorie_badania_i_nauka?post=39508"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}