Przyznam, \u017ce moje oczekiwania tak ogromne nie s\u0105. Wynika to cho\u0107by z charakteru instytucji, o kt\u00f3rej rozmawiamy. Prezydencja \u017ar\u00f3d\u0142owo \u2013 w ko\u0144cu lat \u201950 ubieg\u0142ego wieku \u2013 faktycznie by\u0142a mi\u0119dzyrz\u0105dowym kontrapunktem dla tzw. ponadnarodowej logiki Komisji Europejskiej. Federalizacyjne ambicje Komisji by\u0142y temperowane przez ministr\u00f3w pa\u0144stw cz\u0142onkowskich tworz\u0105cych Rad\u0119, a od 1974 r. tak\u017ce przez premier\u00f3w i g\u0142owy pa\u0144stw w ramach Rady Europejskiej, w\u00f3wczas jeszcze instytucji o statusie nieuregulowanym traktatem. W czasach, gdy w sk\u0142ad Europejskiej Wsp\u00f3lnoty Gospodarczej wchodzi\u0142o sze\u015b\u0107 pa\u0144stw, istnienie prezydencji oznacza\u0142o, \u017ce ka\u017cde pa\u0144stwo co trzy lata politycznie przewodzi\u0142o Wsp\u00f3lnocie, obejmuj\u0105c szefostwo Rady oraz \u2013 p\u00f3\u017aniej \u2013 Rady Europejskiej. By\u0142a to zatem w\u00f3wczas do\u015b\u0107 istotna rola. W tak niewielkim gronie pa\u0144stw mo\u017cliwe by\u0142o uzgodnienie d\u0142ugofalowych strategii i sprawowanie rzeczywistej \u201ekontroli\u201d nad procesem integracji. Wraz z do\u0142\u0105czaniem kolejnych pa\u0144stw, uk\u0142ad si\u0142 w Unii zacz\u0105\u0142 si\u0119 zmienia\u0107, za\u015b dotychczasowy koncept prezydencji sta\u0142 si\u0119 problematyczny. Ju\u017c w latach \u201990 by\u0142o w Unii Europejskiej 15 pa\u0144stw, obecnie jest ich 28. Trudno m\u00f3wi\u0107 o realnym przyw\u00f3dztwie raz na 14 lat.<\/p>\n\n\n\n
Czy mo\u017cemy si\u0119 spodziewa\u0107 po polskim p\u00f3\u0142roczu przyw\u00f3dztwa w Radzie jakiego\u015b prze\u0142omowego wydarzenia? Jak na przestrzeni lat zmienia\u0142a si\u0119 koncepcja prezydencji?<\/strong><\/p>\n\n\n\n Najpierw wprowadzono tzw. \u201etrojk\u0119\u201d, nieformalny organ Unii Europejskiej, w kt\u00f3rej sk\u0142ad wchodzi\u0142y trzy pa\u0144stwa: zar\u00f3wno to sprawuj\u0105ce prezydencj\u0119, jak i te pe\u0142ni\u0105ce t\u0119 rol\u0119 przed ni\u0105 i po niej. By\u0142 to zal\u0105\u017cek obecnej koncepcji \u201etrio\u201d, stanowi\u0105cej wariacj\u0119 na temat tzw. prezydencji zespo\u0142owej, kt\u00f3r\u0105 w ci\u0105gu 18 miesi\u0119cy sprawuj\u0105 kolejne trzy pa\u0144stwa. Ponadto, kluczowy strategiczny i polityczny organ UE \u2013 Rada Europejska, zosta\u0142a wyposa\u017cona w Traktacie Lizbo\u0144skim w sta\u0142ego Przewodnicz\u0105cego, wybieranego na 2,5 roku. Nie tylko ustala on jej agend\u0119 i organizuje prac\u0119, ale r\u00f3wnie\u017c reprezentuje UE w relacjach zewn\u0119trznych. Wreszcie, jeden z format\u00f3w Rady, a zatem Rada ds. zagranicznych, r\u00f3wnie\u017c otrzyma\u0142 sta\u0142ego przewodnicz\u0105cego, kt\u00f3rym jest Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpiecze\u0144stwa. Faktyczne znaczenie polityczne prezydencji jest zatem wsp\u00f3\u0142cze\u015bnie z wielu przyczyn okrojone, a jej czas \u2013 zw\u0142aszcza w kontek\u015bcie d\u0142ugiego procesu decyzyjnego UE \u2013 kr\u00f3tki. Je\u015bli dodamy do tego tworzenie przez Polsk\u0119 tzw. \u201etrio\u201d, podobnie, jak w roku 2011, z Dani\u0105 i Cyprem, z kt\u00f3rymi wielu wsp\u00f3lnych zagadnie\u0144 i szczeg\u00f3lnie intensywnej wsp\u00f3\u0142pracy jako pa\u0144stwo nie mamy, a wreszcie program na \u201enasze\u201d p\u00f3\u0142rocze, to trudno znale\u017a\u0107 mocne przes\u0142anki, kt\u00f3re pozwala\u0142yby oczekiwa\u0107 jakiego\u015b prze\u0142omu zwi\u0105zanego z polsk\u0105 prezydencj\u0105. Nie mo\u017cna jednak wykluczy\u0107, \u017ce dynamika wydarze\u0144, cho\u0107by w zwi\u0105zku z wojn\u0105 na Ukrainie, ale tak\u017ce z rozpoczynaj\u0105c\u0105 si\u0119 prezydentur\u0105 Donalda Trumpa, mo\u017ce sprawi\u0107, \u017ce obserwowa\u0107 b\u0119dziemy wi\u0119cej ni\u017c si\u0119 dzisiaj spodziewamy. Podobno Harold Macmillan, konserwatywny premier Wielkiej Brytanii na prze\u0142omie lat 50. i 60. ubieg\u0142ego wieku, na pytanie m\u0142odego dziennikarza o to, czego si\u0119 najbardziej obawia, mia\u0142 odpowiedzie\u0107: \u201eWydarze\u0144, drogi ch\u0142opcze, wydarze\u0144\u201d. <\/p>\n\n\n\n Na ile pa\u0144stwo sprawuj\u0105ce prezydencj\u0119, mo\u017ce realizowa\u0107 w\u0142asne cele? Jak mo\u017ce wykorzysta\u0107 dany mu czas?<\/strong><\/p>\n\n\n\n Znaczenie i skuteczno\u015b\u0107 dzia\u0142ania pa\u0144stwa sprawuj\u0105cego prezydencj\u0119 zale\u017cy zar\u00f3wno od precyzji w definiowaniu w\u0142asnych cel\u00f3w, jak r\u00f3wnie\u017c politycznych umiej\u0119tno\u015bci i zwi\u0105zanych z pozycj\u0105 danego pa\u0144stwa realnych mo\u017cliwo\u015bci dzia\u0142ania. Przyk\u0142adowo, prezydencja niemiecka w roku 2007 doprowadzi\u0142a do wprowadzenia – do mandatu negocjacyjnego na konferencj\u0119 w sprawie Traktatu nazwanego potem Lizbo\u0144skim – zapis\u00f3w b\u0119d\u0105cych wieloletnimi celami polityki europejskiej Niemiec, jak np. zasady podw\u00f3jnej wi\u0119kszo\u015bci w Radzie. W trakcie ich prezydencji ustalono tak\u017ce kszta\u0142t pakietu klimatycznego, Europejskiej Polityki Energetycznej i zmodyfikowano wizj\u0119 Europejskiej Polityki S\u0105siedztwa. Niemcy mogli mie\u0107 i rzeczywi\u015bcie mieli powa\u017cne cele, bo ich polityka europejska by\u0142a prowadzona sukcesywnie, ca\u0142ymi latami: nie zmienia\u0142a priorytet\u00f3w np. w zwi\u0105zku ze zmian\u0105 rz\u0105du. Byli te\u017c dobrze przygotowani: skorzystali polityczne z mo\u017cliwo\u015bci, jakie daje Unia. Swoje cele wpisali w dzia\u0142ania \u201ezespo\u0142owej prezydencji\u201d. Nieprzypadkowo wynegocjowany przez nich Traktat nazywamy Lizbo\u0144skim, zosta\u0142 podpisany podczas prezydencji portugalskiej, kolejnej w ich trio. Wreszcie, potrafili dobrze wykorzysta\u0107 czas, w kt\u00f3rym \u201eprzewodzili\u201d, by zaktualizowa\u0107 sw\u00f3j polityczny potencja\u0142. Do historii europejskiej dyplomacji przesz\u0142y mi\u0119dzy innymi prowadzone przez Niemcy negocjacje bilateralne w sprawie tzw. pakietu instytucjonalnego Traktatu Lizbo\u0144skiego. W rezultacie Niemcom uda\u0142o si\u0119 de facto<\/em> doprowadzi\u0107 do sformu\u0142owania tekstu nowego traktatu jeszcze przed mi\u0119dzynarodow\u0105 konferencj\u0105. Niekt\u00f3re z powy\u017cszych dzia\u0142a\u0144, z perspektywy zwyczaj\u00f3w wsp\u00f3lnotowych, uznawano za co najmniej kontrowersyjne. Wszystkie jednak by\u0142y niew\u0105tpliwie korzystne z perspektywy interes\u00f3w niemieckich.<\/p>\n\n\n\n Przed jakimi wyzwaniami stoi dzi\u015b Unia, dla kt\u00f3rej horyzont jednej prezydencji to za ma\u0142o?<\/strong><\/p>\n\n\n\n W\u0142a\u015bciwie wszystkie istotne wyzwania przekraczaj\u0105 horyzont jednej prezydencji. Niekt\u00f3re, jak najbardziej pal\u0105ca kwestia bezpiecze\u0144stwa, jest w programie polskiej prezydencji wyra\u017anie dostrze\u017cona. Rz\u0105d podejmuje i w pewnych miejscach konkretyzuje przyj\u0119ty przez przedstawicieli trio i Wysok\u0105 przedstawicielk\u0119 Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpiecze\u0144stwa, 18-miesi\u0119czny program Rady. Polski program podejmuje np. kwesti\u0119 finansowania przez UE infrastruktury obronnej, w tym Tarczy Wsch\u00f3d. Niekt\u00f3re problemy, jak kwestia migracji, przedstawione s\u0105 przez nasz\u0105 prezydencj\u0119 w innym duchu, ni\u017c jest to uczynione we – wsp\u00f3\u0142tworzonym przecie\u017c przez Polsk\u0119 \u2013 programie trio. O ile w naszym programie czytamy, i\u017c Polska \u201eb\u0119dzie przekonywa\u0107 do nowych rozwi\u0105za\u0144\u201d i dzia\u0142a\u0107 \u201ena rzecz ograniczenia nielegalnej migracji\u201d, o tyle w 18-miesi\u0119cznym programie czytamy, i\u017c trio (a zatem te\u017c Polska) b\u0119dzie dzia\u0142a\u0107 na rzecz \u201ewdro\u017cenia paktu o migracji i azylu\u201d. Pojawia si\u0119 istotne pytanie, co b\u0119dzie rzeczywistym celem naszej prezydencji w tym zakresie. Wreszcie, niekt\u00f3re wa\u017cne zar\u00f3wno dla Polski, jak i UE sprawy, jak np. konieczno\u015b\u0107 redefinicji polityki klimatycznej, nie s\u0105 przedmiotem polskiego programu. Zarazem jednak i wbrew potrzebie owej redefinicji, w opublikowanym 18-miesi\u0119cznym programie czytamy, \u017ce \u201etrio prezydencji b\u0119dzie kontynuowa\u0107 transformacj\u0119 Unii w kierunku neutralno\u015bci klimatycznej (\u2026) i d\u0105\u017cy\u0107 do osi\u0105gni\u0119cia unijnego celu klimatycznego do 2040 r.\u201d. Uwa\u017cam zarazem, \u017ce w\u015br\u00f3d tych istotnych, d\u0142ugofalowych spraw powinni\u015bmy r\u00f3wnie\u017c pami\u0119ta\u0107 o kwestii reformy Unii. Przeg\u0142osowana przez Parlament Europejski, nieco ponad rok temu, rezolucja proponuj\u0105ca zmian\u0119 Traktat\u00f3w, wydaje si\u0119 zapowiedzi\u0105 swoistej pr\u00f3by \u201eporwania Europy\u201d \u2013 ostatecznego pogrzebania \u017ar\u00f3d\u0142owej koncepcji integracji.<\/p>\n\n\n\n Co Pan Profesor ma na my\u015bli?<\/strong><\/p>\n\n\n\n Niemal od samego pocz\u0105tku integracji europejskiej \u015bcieraj\u0105 si\u0119 we Wsp\u00f3lnotach, a potem w Unii, dwie filozofie integracji, nazwijmy je – wsp\u00f3lnotow\u0105 i unijn\u0105. Logika wsp\u00f3lnotowa przyjmuje klasyczn\u0105 optyk\u0119 polityczn\u0105, a zatem wi\u0105\u017ce polityk\u0119 z pytaniem o dobro cz\u0142owieka i naturalnych wsp\u00f3lnot: rodziny i narodu. Zak\u0142ada, \u017ce integracja europejska ma s\u0142u\u017cy\u0107 dobru i rozwojowi ka\u017cdego spo\u015br\u00f3d pa\u0144stw cz\u0142onkowskich. Co wi\u0119cej, zawiesza ona niejako, w ramach Wsp\u00f3lnoty, typowe zasady polityczne: si\u0142y, panowania, dominacji. Jak pisa\u0142 Robert Schuman, chodzi o to, by pa\u0144stwa dzia\u0142a\u0142y \u201ebez rozr\u00f3\u017cniania pozycji, w\u0142adzy i si\u0142y, kt\u00f3r\u0105 dysponuj\u0105\u201d, w\u0142a\u015bnie po to, aby dobro wsp\u00f3lne, a zatem r\u00f3wnie\u017c dobro ka\u017cdego z nich, mog\u0142o by\u0107 zagwarantowane. Praktyczna niemo\u017cno\u015b\u0107 realizacji idei samowystarczalno\u015bci, chrze\u015bcija\u0144ska wsp\u00f3lnota wiary i ekonomiczna wsp\u00f3lnota interes\u00f3w sprawiaj\u0105, twierdzi\u0142 Schuman, \u017ce w pewnych obszarach mo\u017cna po\u015bwi\u0119ci\u0107 \u201ecz\u0119\u015b\u0107 swojej wolno\u015bci\u201d i zgodzi\u0107 si\u0119 na \u201eWsp\u00f3lnot\u0119 R\u00f3wnych\u201d.<\/p>\n\n\n\n \u201eLuksemburczyk z urodzenia, wykszta\u0142cony w Niemczech, rzymski katolik z przekonania i Francuz z serca\u201d m\u00f3wi\u0142 o sobie Robert Schuman, \u015bmia\u0142y wizjoner, kt\u00f3rego idea powo\u0142ania Wsp\u00f3lnoty W\u0119gla i Stali leg\u0142a u podstaw przysz\u0142ej Wsp\u00f3lnoty Europejskiej, przysz\u0142ej Unii Europejskiej<\/strong>.<\/p>\n\n\n\n Tak, to jego my\u015bl stoi u podstawy logiki wsp\u00f3lnotowej. Robert Schuman, proponuj\u0105c now\u0105 europejsk\u0105 organizacj\u0119 w\u0119gla i stali, odwo\u0142ywa\u0142 si\u0119 do poj\u0119cia \u201eWsp\u00f3lnoty\u201d. To nie jest typowa kategoria polityki mi\u0119dzynarodowej. We wsp\u00f3lnocie problemy jednego staj\u0105 si\u0119 udzia\u0142em wszystkich, trudno\u015bci pokonywane s\u0105 wsp\u00f3lnie, a powodzenie jednego jest \u015bci\u015ble zwi\u0105zane z powodzeniem innych. Wsp\u00f3\u0142praca europejska zosta\u0142a zakotwiczona przez Roberta Schumana w solidarno\u015bci zmierzaj\u0105cej do przekroczenia samej siebie, do nabrania wymiar\u00f3w specyficznie chrze\u015bcija\u0144skich \u2013 bezinteresowno\u015bci, przebaczenia i pojednania. Jak zauwa\u017ca ameryka\u0144ski prawnik prof. Joseph Weiler, w roku 1950 idea Wsp\u00f3lnoty R\u00f3wnych by\u0142a nie tylko wezwaniem do pokoju w relacjach zewn\u0119trznych, lecz tak\u017ce \u201ewezwaniem do pokoju wewn\u0119trznego, do przebaczenia, do pokonania zrozumia\u0142ej nienawi\u015bci. W tym szczeg\u00f3lnym kontek\u015bcie historycznym, europejskie poj\u0119cie pokoju przywo\u0142uje rozwa\u017cania o chrze\u015bcija\u0144skiej mi\u0142o\u015bci, o \u0141asce, a tak\u017ce zwi\u0105zane z nimi wyobra\u017cenia i warto\u015bci\u201d. U\u017cycie terminu \u201eWsp\u00f3lnota\u201d wyra\u017ca\u0142o zatem ch\u0119\u0107 stworzenia nowego typu organizacji mi\u0119dzynarodowej \u2013 tzw. organizacji ponadnarodowej, dla kt\u00f3rej koniecznym kontekstem jest kultura chrze\u015bcija\u0144ska. Jej fundamentaln\u0105 zasad\u0119 mia\u0142a stanowi\u0107, po cz\u0119\u015bci zinstytucjonalizowana, rzeczywista solidarno\u015b\u0107.<\/p>\n\n\n\n A czym charakteryzuje si\u0119 tzw. \u201efilozofia unijna\u201d?<\/strong><\/p>\n\n\n\n Logika unijna przyjmuje nowo\u017cytn\u0105 optyk\u0119 polityczn\u0105. W tej perspektywie ju\u017c nie tyle kategorie dobra, pokoju i solidarno\u015bci, ile si\u0142y, trwa\u0142o\u015bci i pot\u0119gi odgrywaj\u0105 podstawow\u0105 rol\u0119. Integracja jest tu ukierunkowana na stworzenie jednego podmiotu politycznego, kt\u00f3ry powstaje jako wyraz woli najpot\u0119\u017cniejszych graczy w UE i ma s\u0142u\u017cy\u0107 wzmocnieniu roli \u201eEuropy\u201d na arenie globalnej. Istot\u0105 logiki unijnej jest akceptacja asymetrii w\u0142adzy, zrywaj\u0105ca z r\u00f3wno\u015bci\u0105 pa\u0144stw. Elementami Unii s\u0105 ju\u017c dzi\u015b, jak uj\u0105\u0142 to niemiecki socjolog i politolog Ulrich Beck, pa\u0144stwa o zr\u00f3\u017cnicowanym poziomie suwerenno\u015bci: w pe\u0142ni suwerenne, p\u00f3\u0142suwerenne i niesuwerenne. Paradoksalnie, nie stoi to w sprzeczno\u015bci z ponadnarodowo\u015bci\u0105. Cho\u0107 w zamy\u015ble Roberta Schumana idea ponadnarodowo\u015bci i idea solidarno\u015bci zosta\u0142y ze sob\u0105 \u015bci\u015ble splecione, to, teoretycznie rzecz bior\u0105c, nie musz\u0105 by\u0107 one ze sob\u0105 powi\u0105zane. Struktura imperialna czy struktura dominacji te\u017c mo\u017ce mie\u0107 charakter ponadnarodowy. Przej\u015bcie od dominacji filozofii wsp\u00f3lnotowej do unijnej, od \u201erzeczywistej solidarno\u015bci\u201d do \u201eRealpolitik\u201d ma istotne znacznie dla orientacji instytucji UE.<\/p>\n\n\n\n Jak wygl\u0105da starcie tych dw\u00f3ch koncepcji wobec proponowanych zmian traktatowych?<\/strong><\/p>\n\n\n\n W toku integracji europejskiej troszczono si\u0119 o to, by obie logiki koegzystowa\u0142y, nawet je\u015bli od lat \u201990 logika unijna zacz\u0119\u0142a dominowa\u0107. Proponowane obecnie zmiany traktatowe wydaj\u0105 si\u0119 ostatecznym zerwaniem z logik\u0105 wsp\u00f3lnotow\u0105. Chodzi o zniesienie jednomy\u015blno\u015bci w niemal wszystkich obszarach polityk, oznaczaj\u0105ce mo\u017cliwo\u015b\u0107 ignorowania pojedynczego g\u0142osu r\u00f3wnie\u017c w kluczowych z perspektywy dobra danego pa\u0144stwa kwestiach. Chodzi te\u017c o praktyczne zniesienie kompetencji przynale\u017cnych wy\u0142\u0105cznie czy przede wszystkim pa\u0144stwom cz\u0142onkowskim, w tym kompetencji w tak dra\u017cliwych dziedzinach jak edukacja, zdrowie publiczne czy polityka zagraniczna, a tak\u017ce rozszerzenie wy\u0142\u0105cznych kompetencji Unii o kwestie b\u0119d\u0105ce przedmiotem pot\u0119\u017cnego sporu mi\u0119dzy UE a cz\u0119\u015bci\u0105 pa\u0144stw cz\u0142onkowskich np. o polityk\u0119 klimatyczn\u0105. Zmianami takimi nie musz\u0105 martwi\u0107 si\u0119 Niemcy czy Francja, kt\u00f3rych punkt widzenia, a zatem i interesy, w unijnym systemie decyzyjnym musz\u0105 by\u0107 wzi\u0119te pod uwag\u0119. Nasza sytuacja, w ramach procedur decyzyjnych, jest jednak inna. Powinni\u015bmy wiedzie\u0107, jakiej Unii chcemy i dba\u0107, by nie zaprzepaszczono ca\u0142kowicie idei \u201eWsp\u00f3lnoty r\u00f3wnych\u201d. Bior\u0105c pod uwag\u0119 chrze\u015bcija\u0144ski kontekst schumanowskiej wizji, polska prezydencja mog\u0142aby w takiej sytuacji by\u0107 dobr\u0105 okazj\u0105 do podj\u0119cia konstruktywnego dialogu instytucji Unii Europejskiej z Ko\u015bcio\u0142em, zgodnie z art. 17 Traktatu o funkcjonowaniu UE. Przede wszystkim jednak najbli\u017csze p\u00f3\u0142 roku stwarza szczeg\u00f3lne mo\u017cliwo\u015bci do dzia\u0142ania na rzecz takiej reformy Unii Europejskiej, kt\u00f3ra wzmocni\u0142aby w jej modus operandi<\/em> logik\u0119 wsp\u00f3lnotow\u0105.<\/p>\n\n\n\n Rozmawia\u0142a Joanna Herman<\/p>\n\n\n\n Dr hab. Micha\u0142 Gierycz, prof. ucz.<\/strong> \u2013 politolog, profesor Instytutu Nauk o Polityce i Administracji UKSW w Warszawie i visiting professor Instytutu Kultury \u015bw. Jana Paw\u0142a II na Uniwersytecie \u015bw. Tomasza z Akwinu (Angelicum) w Rzymie, dziekan Wydzia\u0142u Spo\u0142eczno-Ekonomicznego UKSW. Zajmuje si\u0119 m.in. antropologi\u0105 i filozofi\u0105 polityki, integracj\u0105 europejsk\u0105, katolick\u0105 nauk\u0105 spo\u0142eczn\u0105. Laureat Nagrody im. Anieli hr. Potulickiej oraz nagrody Stowarzyszenia Wydawc\u00f3w Katolickich Feniks.<\/p>\n<\/div><\/div>\n\n\n\n <\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" – Powinni\u015bmy wiedzie\u0107, jakiej Unii chcemy i dba\u0107, by nie zaprzepaszczono idei \u201ewsp\u00f3lnoty r\u00f3wnych\u201d, kt\u00f3ra zak\u0142ada, \u017ce integracja europejska ma s\u0142u\u017cy\u0107 dobru i rozwojowi ka\u017cdego spo\u015br\u00f3d pa\u0144stw cz\u0142onkowskich \u2013 m\u00f3wi politolog dr hab. Micha\u0142 Gierycz, prof. ucz, dziekan Wydzia\u0142u Spo\u0142eczno-Ekonomicznego UKSW. Od bezpiecze\u0144stwa militarnego i energetycznego po konkurencyjno\u015b\u0107 gospodarki Unii Europejskiej wobec ameryka\u0144skich i azjatyckich […]<\/p>\n","protected":false},"author":82,"featured_media":49703,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_acf_changed":false,"inline_featured_image":false,"footnotes":"","_links_to":"","_links_to_target":""},"categories":[1,150,15,486],"tags":[141,366,484,485],"acf":[],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/49701"}],"collection":[{"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/82"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=49701"}],"version-history":[{"count":8,"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/49701\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":49759,"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/49701\/revisions\/49759"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media\/49703"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=49701"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=49701"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/uksw.edu.pl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=49701"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}![\"\"](\"https:\/\/uksw.edu.pl\/wp-content\/uploads\/2025\/01\/zdjecie-prof.-Michal-Gierycz.jpg\")
<\/figure>