Tajemnice Puszczy Białowieskiej

W ramach projektu Narodowego Centrum Nauki archeolodzy pod kierownictwem prof. Przemysława Urbańczyka z Instytutu Archeologii UKSW odkryli ślady osadnictwa na terenach Puszczy Białowieskiej.

Badane w tym roku w ramach projektu NCN „Dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze Puszczy Białowieskiej” stanowisko archeologiczne zlokalizowane w Leśnictwie Sacharewo odkryte zostało przypadkowo. W trakcie wykonywania odwiertów geologicznych związanych z realizacją projektu na jednej ze śródleśnych polan położonej przy korycie rzeki Leśnej, natrafiono na liczne fragmenty ceramiki z różnych okresów. Z uwagi na fakt, że obszar ten był szczególnie dogodny dla osadnictwa (delikatny stok, bliskość cieku wodnego), stanowisko to zostało wytypowane do badań wykopaliskowych. Przed ich rozpoczęciem na obszarze wykonano badania geofizyczne za pomocą magnetometru oraz georadaru. Otrzymane wyniki  potwierdziły wyjątkowość miejsca przyszłych badań i pozwoliły na precyzyjniejsze wytyczenie wykopów archeologicznych. Kolejnym etapem były właściwe badania wykopaliskowe, które pod kierownictwem dr Kamila Niedziółki przeprowadzono przy pomocy wszystkich dostępnych narzędzi wykorzystywanych współcześnie przez archeologów takich jak: nowoczesna geodezja, drony oraz fotogrametria.

W obrębie każdego z wykopów znajdowały się różnorodne obiekty archeologiczne: paleniska, piece, jamy zasobowe i liczne dołki posłupowe. Z uwagi na specyfikę Puszczy była to sytuacja wyjątkowa, ponieważ na badanym obszarze dominowały zabytki bez wyraźniejszego kontekstu w formie obiektów archeologicznych. Stanowisko w Sacharewie określić należy jako relikt dawnego osadnictwa pod postacią samej osady bądź jej bezpośredniego zaplecza, co stanowi jeden z niewielu podobnych obiektów na terenie Białowieży.

W trakcie badań odkryty został liczny materiał zabytkowy – przede wszystkim fragmenty naczyń glinianych, krzemienie, przedmioty z metali i szkła. Na jego podstawie można stwierdzić, że aktywność ludzka koncentrowała się tam przede wszystkim w  ostatnich wiekach p.n.e. a także w pierwszych wiekach naszej ery i była związana z kulturą ceramiki sztrychowanej i późniejszą kulturą wielbarską. Kolejnym okresem, z którym wiązać można aktywność człowieka na badanym stanowisku to nowożytność (XVII wiek). Badaczom udało się natrafić na monety z tego okresu zdeponowane bezpośrednio w obiektach archeologicznych. Znalezione zaś narzędzia krzemienne wskazują na to, że forma działalności ludzkiej miała miejsce na przełomie neolitu i epoki brązu.

Odkrycie stanowiska o tak szerokiej chronologii, począwszy od schyłkowego neolitu, poprzez wczesną epokę żelaza, okres wpływów rzymskich aż po nowożytność stanowi istotny wkład do badań nad osadnictwem na obszarze Puszczy Białowieskiej. 

Autor: dr Kamil Niedziółka