Wychowanie do pokoju. Międzynarodowa konferencja naukowa na UKSW

– Pokój światowy zaczyna się od pokoju naszego serca. Chciałbym, aby to zdanie naszego patrona, prymasa Tysiąclecia, przyświecało Państwu podczas obrad – mówił ks. prof. dr hab. Ryszard Czekalski, rektor UKSW, podczas inauguracji międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej na naszej Uczelni, a poświęconej wychowaniu do pokoju.

Rektor UKSW podkreślił jak trafne i zasadne jest zorganizowanie takiej właśnie konferencji dziś, w obliczu toczących się wojen i konfliktów na świecie.

– Nie ma wolności bez pokoju. Człowiek jest wolny, kiedy istnieje pokój. A, jak mówił Jan Paweł II wolność nie jest dana raz na zawsze. Trzeba ją stale zdobywać na nowo – mówił ks. prof. dr hab. Ryszard Czekalski. – Świat nie zbuduje przyszłości bez spojrzenia w przeszłość, bez refleksji nad teraźniejszością. Odpowiedzialność za wychowanie do pokoju spoczywa także na wykładowcach uniwersyteckich, jako że to właśnie uniwersytet jest nie tylko miejscem przekazywania wiedzy, ale też wychowywania. Tej formacji jest zaś wciąż zbyt mało.

Właśnie takiej formacji ma służyć założona przez prawnika i kryminologa prof. dr. hab. Andrzeja Bałandynowicza jedyna w Europie Katedra Pedagogiki Pokoju i Probacji w Akademii Wymiaru Sprawiedliwości.

– Pokój jest fundamentem człowieczeństwa – mówił prof. Andrzej Bałandynowicz. – Bez pokoju wewnętrznego człowiek podlega manipulacji. Zagubiliśmy nasze człowieczeństwo. I tylko edukacja może zmienić ludzką świadomość.

W imię dobra wspólnego

Organizator konferencji, ks. prof. dr hab. Jarosław Michalski przypomniał, że bł. Kardynał Stefan Wyszyński, był orędownikiem pokoju, że świadectwem życia, ofiary i pracy budował zawsze pokój.

Ks. prof. Jarosław Michalski przedstawił model wychowania do pokoju poprzez edukację religijną. Podkreślił, że decydujące są przede wszystkim „zdolność i wola zmiany sposobu myślenia” w świecie, w którym panuje przemoc, zaś brak pokoju jest czymś znacznie bardziej powszechnym i oczywistym niż jego panowanie.

– W imię wspólnego dobra można przekonywać niepowtarzalne, niezależne i wolne istoty ludzkie do wspólnego działania jako członków wspólnoty. Dzięki temu odniesieniu do dobra wspólnego powstaje ludzka wspólnota żyjąca w pokoju – mówił ks. prof. Jarosław Michalski – Celem najdoskonalszej wspólnoty jest rozwój wspólnego człowieczeństwa, a więc wspólne rozwijanie się rozumnych i wolnych istot ludzkich. U podstaw takiej doskonałej wspólnoty leży wolność, prawda i pokój.

Prelegent podkreślił, że wychowanie do pokoju jest zadaniem nie tylko rodziny, ale powinno być przedmiotem edukacji szkolnej i religijnej.

Wychowanie do pokoju koniecznością obiektywną

Dr hab. Anna Fidelus, prof. ucz, nazwała wychowanie do pokoju, traktowane do niedawna jako „element drugorzędny”, już nie tylko „postulatem moralnym”, ale „koniecznością obiektywną podyktowaną układem stosunków międzynarodowych i niespotykanym od kilkudziesięciu lat kryzysem humanitarnym”.

– Człowiek sam, bez Boga zaczął decydować o tym, co jest dobre, a co złe – mówił prof. dr hab. Bogusław Śliwerski z Uniwersytetu Łódzkiego, doktor h.c. naszej Uczelni. – Etyka Chrystusowa, wolność myśli, humanistyczne zdobycze ludzkości, zostały zbrukane. Patologia staje się normą. Moc słowa przegrywa z mocą rzeczywistości, w której panują cynizm, medialna manipulacja, korupcja i ukryty terroryzm.

Według prof. Bogusława Śliwerskiego mamy dziś do czynienia z „predatory culture”, zbójecką kulturą codziennego życia, niosącą destrukcję, rodzącą niepokój i nacechowaną agresją. Jej ofiarą może być każdy z nas.

– Dlaczego ludzie są tak mali skoro człowiek jest tak wielki? – pytał prof. dr hab. Bogusław Śliwerski, zastanawiając się nad genezą wszechobecnego zła we współczesnym świecie.

Prawda i sprawiedliwość, wolność i miłość

Ks. prof. dr hab. Stanisław Chrobak, dziekan Wydziału Nauk Pedagogicznych UKSW, przypomniał w swoim wystąpieniu, że pokój chrześcijański opiera się na czterech fundamentalnych zasadach: prawdzie, sprawiedliwości, wolności i miłości.

– Prawda odróżnia dobro od zła. Sprawiedliwość ustanawia prawa i obowiązki i ich przestrzega. Wolność służy ochronie godności osoby. Miłość tworzy warunki pokoju: pomoc tym, którzy znaleźli się w kłopotach oraz przebaczenie – mówił ks. prof. Stanisław Chrobak.- Jednostce bardzo trudno żyć w pokoju, kiedy dookoła wrze wojna. Jednakże wewnętrzny pokój człowieka to nieodzowny warunek wszystkich pozostałych form pokoju – dodał profesor przypominając, że naturalnym jest pragnienie życia pełnego i szczęśliwego, a więc życia w pokoju.

Ks. prof. Stanisław Chrobak podkreślił, że istnieje nierozerwalny związek pomiędzy zaangażowaniem na rzecz pokoju, a poszanowaniem Prawdy. Kluczowe w tym kontekście jest świadomość  „własnych praw, lecz także obowiązków względem drugich”.

Prelegent przywołał słowa papieża Franciszka na temat przemocy, która rodzi się w ludzkim sercu, dlatego też odrzucenie przemocy nie jest dla chrześcijan posunięciem „czysto taktycznym”, ale sposobem bycia, „postawą człowieka”. Najważniejsza jednak wydaje się „zdolność dostrzegania potrzeby przemiany ludzkiego serca, nawyków i stylu życia”.

Pokój, w rozumieniu papieża Franciszka, którego przesłanie zawarte w encyklice „Fratelli tutti” analizował ks. prof. Stanisław Chrobak, nie jest wyłącznie darem, ale dziełem wymagającym tworzenia, do tego zaś potrzebne są „współczucie, solidarność, współpraca i braterstwo”.

Wprowadzanie pokoju jest, mówił Dziekan Wydziału Nauk Pedagogicznych, przywołując encyklikę papieską, kwestią „osobistej odpowiedzialności każdego człowieka” i „całej rodziny ludzkiej”.

Międzynarodowa konferencja naukowa „Wychowanie do pokoju. Między tradycją, ponowoczesnością a nowymi wyzwaniami” została dofinansowana przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej w ramach projektu ”Welcome to Poland” (2022).