27. Festiwal Nauki na UKSW

Podczas warszawskiego Festiwalu Nauki, odbywającego się w tym roku między 18 a 29 września pod hasłem „Nauka to podróż w przyszłość”, wykłady i zajęcia w salach akademickich przeplatały się z warsztatami w laboratoriach.

Nasza Uczelnia zorganizowała wykłady dla uczestników w każdym wieku, a także lekcje pokazowe dla uczniów szkół podstawowych i średnich, na kampusach: Dewajtis i Wóycickiego.

Jak walczyć z nowotworami

Jak co roku w programie Festiwalu znalazły się zajęcia z różnych dziedzin: od medycyny, matematyki, biologii, fizyki i chemii, przez historię, literaturę i językoznawstwo, po prawo i ekonomię.

Z ogromnym zainteresowaniem spotkały się wykłady prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Grażyny Gromadzkiej z Wydziału Medycznego. Collegium Medicum, o „wyścigu zbrojeń” między komórkami nowotworowymi a układem odpornościowym, o sposobach unieszkodliwiania układu odpornościowego człowieka przez patogeny, o przeciwciałach jako orężu walki z nowotworami, a także o spersonalizowanych metodach leczenia nowotworów.

– Zależało mi na przybliżeniu uczestnikom zagadnień dotyczących roli układu odpornościowego w walce z patogenami, a także z komórkami nowotworowymi – mówiła prof. Gromadzka – jak też na pokazaniu, że najnowsze odkrycia w zakresie immunoonkologii przyczyniają się do rozwoju nowych i coraz bardziej skutecznych metod leczenia nowotworów.

Prof. Gromadzka podkreśliła rolę przewlekłego stresu w osłabieniu układu odpornościowego i znaczenie diety, aktywności fizycznej, słuchanie muzyki i taniec we wspieraniu sił obronnych organizmu.

Nie zabrakło chętnych do wysłuchania wykładu dr. Michała Artymowskiego z Instytutu Nauk Fizycznych UKSW na temat „zadziwiającego (wszech)świata czarnych dziur”. Dużą popularnością cieszyły się wykłady dr. n. med. Jacka Połosaka, kierownika Zakładu Immunologii, Genetyki i Biologii Klinicznej Wydziału Medycznego. Collegium Medicum UKSW, który pytał podczas swojego wystąpienia: „drogi genie, powiedz przecie, kto jest najpiękniejszy w świecie…”, wprowadził słuchaczy na „trop zmutowanego DNA”, zaś podczas zajęć laboratoryjnych ujawnił sekrety „laboratorium genetycznego”.

Sekrety średniowiecznej urody

Dr Izabela Olejniczak i Paweł Boniecki z Centrum Ekologii i Ekofilozofii UKSW opowiadali uczniom Szkoły Podstawowej nr 355 im. Jana Wedla i Międzynarodowej Szkoły Podstawowej Towarzystwa Edukacyjnego Vizja o znaczeniu kolorów w świecie zwierząt, w tym barw ochronnych. Uczniowie dostali za zadanie rozpoznanie zająca, węża, żyrafy i pająka w ich naturalnym otoczeniu i było to dla nich nie lada wyzwanie, tak dobrze zwierzęta potrafiły wtopić się w pejzaż.

Uczniowie klasy III 137. Liceum Ogólnokształcącego im. Roberta Schumanna wysłuchali wykładu Konrada Lomparta, doktoranta prof. Andriya Panasyuka z Instytutu Matematyki UKSW, dotyczącego odkrycia nakreślonych ręką Kopernika hiperbol na ścianie zamku w Olsztynie i kluczowej roli obserwacji prowadzonych przez słynnego astronoma w  reformie kalendarza juliańskiego.

O średniowiecznych specyfikach stosowanych przez kobiety dla zachowania higieny, zdrowia i urody i kobietach, które znały sekrety ich wytwarzania opowiadała licealistom dr Anna Głusiuk z Wydziału Nauk Historycznych UKSW. Podczas wykładu uczniowie warszawskiego CX Liceum Ogólnokształcące im. Roberta Schumana oraz LXXV Liceum Ogólnokształcącego im. Jana III Sobieskiego, poznali niektóre średniowieczne receptury, w tym przepis Katarzyny Sforzy na kosmetyk do przemywania twarzy: „weź jaskółki, destyluj je wraz z piórami i wnętrznościami, włóż dłoń i przemyj twarz przed jedzeniem rano i wieczorem”.

Czekając na wielkie „bum”

Dr Jarosław Kowalski, z Instytutu Nauk Chemicznych UKSW, opowiedział uczniom IV klasy, biorącej co roku udział w Festiwalu Nauki, Niepublicznej Szkoły Podstawowej nr 49, czym jest „chemia wokół nas”.

Na początku wyjaśnił podstawowe pojęcia. Co kryje się pod pojęciem nauki ścisłe? Czym różni się fizyka od chemia, co to jest temperatura?

Dla dzieci takie zajęcia, pełne widowiskowych pokazów, były nie lada atrakcją. Spodziewały się „wybuchów” i „gejzerów”. Mogły się przekonać, co się stanie z liściem zanurzonym w ciekłym azocie. Jak wygląda suchy lód, a jak promień lasera prześwietlający wodę z mlekiem w kolbie. Na jaki kolor zabarwi się papierek wskaźnikowy wetknięty do zlewki z sokiem cytrynowym mającym pH 3. Oczekując na, jak mówili, wielkie „bum”, uczniowie obserwowali w napięciu gwałtowną reakcję egzotermiczną czyli opary unoszące się z butelki wypełnionej wodą utlenioną, do której zostały dodane kryształy nadmanganianu potasu.

– Po raz pierwszy jestem z uczniami w laboratorium chemicznym na uczelni – mówiła Izabela Cedzyńska-Stępniak, nauczycielka chemii ze Szkoły Podstawowej nr 355 im. Jana Wedla w Warszawie, która przyprowadziła na Festiwal Nauki uczniów klasy VII. – Zależało mi na tym, by wzbudzić w nich zainteresowanie chemią. By mogli zobaczyć doświadczenia, których nie jesteśmy w stanie wykonać w szkole.

O procesie tworzenia prawa

– Czym jest prawo? Czy świat może istnieć bez reguł prawnych? – zastanawiała się dr hab. Syryt, prof. ucz. – Prawo, które pomaga rozwiązywać konflikty społeczne powinno być ostatecznością, państwo nie powinno ingerować w stosunki społeczne, gdy nie ma takiej potrzeby.

Dr hab. Aleksandra Syryt, prof. ucz z Wydziału Prawa i Administracji UKSW, specjalizuje się w prawie konstytucyjnym. Zajęcia warsztatowe, które przygotowała dla licealistów, dotyczyły procesu tworzenia prawa. Zaś tematy wybrała ważkie i aktualne – wypadki z udziałem hulajnóg, hejt w internecie, ochrona prywatności czy dopalacze.

– Zdarza się, że istnieją regulacje, ale nie są stosowane. Dlatego tak ważna jest edukacja – mówiła dr hab. Syryt, prof. ucz. – Jeżeli jednak zapadnie decyzja o przygotowaniu projektu ustawy, trzeba pamiętać o triadzie: jaki jest cel nowej ustawy, jakimi środkami chcemy ten cel osiągnąć i jakie mogą być spodziewane skutki – dodała.

Takie warsztaty jak te zorganizowane podczas Festiwalu Nauki, odbywają się regularnie, co nie jest regułą na innych uczelniach, na Wydziale Prawa i Administracji UKSW.

– Dowodzą, że prawo nie polega na bezmyślnym, „wykuwaniu” reguł – przekonywała dr hab. Aleksandra Syryt , prof. ucz. – Pozwalają poznać dogłębnie mechanizmy stanowienia prawa. Chciałam, by nasze zajęcia zachęciły licealistów, znających elementy procesu legislacyjnego z lekcji WOS-u, do studiowania na naszej Uczelni.

Czy Hamlet był outsiderem

– Szekspir jest jak świat albo życie. Każda epoka znajduje w nim to, czego sama szuka i co sama chce zobaczyć – brzmiało, zaczerpnięte ze słynnego szekspirologa Jana Kotta, motto zajęć dla licealistów. Dr Łukasz Tupacz z Wydziału Nauk Humanistycznych UKSW, sam zajmujący się twórczością Wiliama Szekspira, poświęcił je „Hamletowi” i jego przekładom.

– Inspiracją dla Szekspira mogła być popularna w Anglii opowieść o udającym obłęd jutlandzkim księciu Amlethcie – mówił podczas wykładu, który był wstępem do rozmowy i analizy porównawczej polskich przekładów dramatu Szekspira. I jedno, i drugie okazało się na tyle wciągające, że zajęcia przedłużyły się.

Wśród słuchaczy znaleźli się uczniowie 32. Liceum Ogólnokształcącego przy Zespole Szkół Licealnych i Ekonomicznych nr 1 i Antonina Kulesza, uczennica II klasy Liceum Ogólnokształcącego im. Powstańców Warszawy, którą do udziału w Festiwalu Nauki zachęciła nauczycielka języka polskiego.

– Literaturą interesuję się od zawsze. Zaś Hamlet jest bohaterem nieoczywistym – mówiła, pokazując zaczytany tom szekspirowskich dramatów z zaznaczonymi pastelowymi karteczkami fragmentami, a wśród nich takimi, „które mnie urzekły”.

– Co decyduje o niesłabnącej popularności „Hamleta”? Co sprawia, że żyje poza teatrem i poza samym tekstem dramatu? Czy dlatego że był outsiderem? A jeśli nim był, co to oznacza? Dlaczego to bohater sfrustrowany? – dopytywał dr Tupacz.

Choć nie było to zajęcie proste ani takie, z jakim uczniowie mają do czynienia na co dzień, w sposób zupełnie naturalny zajęli się porównywaniem przekładów „Hamleta”: od najbardziej znanego przekładu Paszkowskiego po współczesny Stanisława Barańczaka.

Czytając, z podziałem na role, tekst Szekspira, mogli odkryć w jak różny sposób może brzmieć ta sama rozmowa Hamleta z Ofelią w tłumaczeniu, a więc w interpretacji różnych tłumaczy.

Warszawski Festiwal Nauki organizowany jest nieprzerwanie od 1997 r. Odbywa się rokrocznie przez dziesięć ostatnich dni września. Głównymi organizatorami są obecnie Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Politechnika Warszawska, Warszawski Uniwersytet Medyczny, SGH, SGGW, SWPS i Akademia Leona Koźmińskiego. W organizację Festiwalu Nauki zaangażowanych jest ok. 1000 osób z ponad 100 instytucji. UKSW jest współorganizatorem Festiwalu Nauki od 2016 r.