Prace dokumentacyjne w USA

Przez cały lipiec trwają prace dokumentacyjne prowadzone przez Instytut Historii Sztuki UKSW w Stanach Zjednoczonych w ramach projektu „Parafie i kościoły polskie w USA”.

Prowadzone prace opierają się na inwentaryzacji źródłowej i fotograficznej „Polish Cathedrals”, w ramach grantu przyznanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego i wspieranego przez Instytut POLONIKA. Kierownikiem projektu jest prof. KUL dr hab. Jacek Gołębiowski, a Instytut Historii Sztuki reprezentują prof. UKSW dr hab. Katarzyna Chrudzimska-Uhera, prof. UKSW dr hab. Anna Czyż i dr Bartłomiej Gutowski, oraz współpracujący z IHS fotograf Norbert Piwowarczyk.

Obecne prace to już ostatni etap badań terenowych podejmowanych od 2017 r. przez zespół składający się z historyków z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II (dr Paweł Sieradzki, s. Genowefa Potaczała) i historyków sztuki z UKSW. W kręgu zainteresowań badaczy są polskie świątynie w Filadelfii, Baltimore, Milwaukee, Syracuse, Checopee, Winona i New Heaven.

Prace mają na celu dokumentację niknącego dziedzictwa polskich emigrantów ekonomicznych i politycznych, których najwięcej na kontynent Amerykański przybyło na przełomie XIX i XX w. Szukając lepszego życia uciekinierzy z nieistniejącej wówczas na mapach świata Polski chcieli prowadzić je w środowiskach ludzi podobnych sobie, wspierających się duchowo i organizacyjnie. Dużą uwagę poświęcali wtedy świątyniom, wokół których ogniskowało się ich życie duchowe, ale także społeczne. Przy kościołach zakładano polskie szkoły, polskie organizacje samopomocowe i towarzyskie, a parafie postrzegano nie tylko w kontekście religijnym, ale również jako oficjalną przestrzeń życia publicznego – politycznego i kulturalnego emigracji polskiej. Świątynie wznoszono z przepychem jako monumentalne bryły o bogatej dekoracji architektonicznej i wspaniałym wyposażeniu, co stało się powodem ukucia terminu „Polish Cathedrals”. Stanowiły one w czasach zaborów i do przemian roku 1989 niemal sanktuaria Polski, w których oprócz typowej ikonografii kościelnej prezentowano wątki związane z historią Polski i dziejami Kościoła na jej terenie.

Fot. Norbert Piwowarczyk