Prawo rzymskie dla najmłodszych

Pierwsza na polskim rynku książka dla dzieci poświęcona obowiązującym do dziś zasadom prawa w starożytnym Rzymie, wyszła spod pióra prof. Anny Tarwackiej z UKSW.

Profesor prawa rzymskiego z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Anna Tarwacka, naukowo zajmuje się piractwem w starożytnym Rzymie, urzędem cenzora i antycznymi dowcipami. „Kancelaria Impossibilia na tropie” to jej pierwsza książka z dziedziny prawa pisana dla dzieci i o dzieciach.

Spacer ulicami Rzymu

– Pomysł przyszedł niespodziewanie – mówi autorka. – W zamierzeniu miała to być ciekawa opowieść, która pomoże dzieciom w zrozumieniu fundamentalnych zasad rządzących prawem. Napisana klarownym współczesnym językiem, nie nachalnie dydaktyczna.

Nie jest to typowa książka detektywistyczna, choć pełne przygód i nieoczekiwanych zwrotów akcji, historie są nasycone sprytnie przemyconą sporą porcją wiedzy, nie tylko na temat prawa rzymskiego ale i starożytnego Rzymu w ogóle.

– Chciałam, by czytelnik poczuł się tak, jakby był w starożytnym Rzymie – tłumaczy prof. Tarwacka. – By zobaczył jak wyglądała ówczesna codzienność dzieci, ubiór, stosunki z rodzicami i zabawy.

Prof. Tarwacka zadbała o to, by żaden termin łaciński, żadne trudne, niedzisiejsze słowo, nie pozostało bez wyjaśnienia. W ramkach tłumaczy niezrozumiałe kwestie, podkreślone najważniejsze sprawy.

Dowiadujemy się jak odróżnić pojęcie własności od posiadania, zawód adwokata od jurysty. Co to jest jest toga, papirus, atrium czy amfora. Czym był rzymski akwedukt, kto korzystał z gołębiej poczty, jak wyglądała folusznia czyli starożytna pralnia, czy w starożytności istniały biblioteki publiczne.

Możemy odbyć spacer ulicami starożytnego Rzymu, szlakiem słynnych budowli, poznać plan Rzymu, domu rzymskiego, dowiedzieć się czym była ustawa XII tablic, pierwszy rzymski zbiór praw.

Sztuka dobra i słuszności

Autorka w klarowny sposób tłumaczy tajniki rzymskich reguł prawnych, które są stosowane po dziś dzień. Bohaterami książki są Julia i Marek, których autorka uczyniła dziećmi słynnego jurysty Gajusza z II w. ne, o którego życiu nie wiemy niemal nic. To właśnie owe dzieci zakładają tytułową „Kancelarię Impossibilia”, by rozwiązywać trudne sprawy, podobne do tych, z jakimi mierzy się ich ojciec.

Zadaniem Julii i Marka staje się znalezienie takiego wyjścia z sytuacji, które nie będzie krzywdzić żadnej ze stron. Np. jak wynagrodzić garncarzowi Numeriusowi szkodę wyrządzoną przez psa Cerbera. Albo kto i ile powinien zapłacić za skradziony żółty, wełniany płaszcz z frędzlami oddany do pralni.

Ukłonem prof. Anny Tarwackiej w stronę mistrza, prof. Jana Zabłockiego, jest wprowadzenie postaci rzymskiego erudyty i kolekcjonera ciekawostek Aulusa Gelliusa, którego w opowiadaniu „Przerwany lot” dzieci spotykają w bibliotece, a którego twórczości prof. Zabłocki poświęcił wiele lat życia.

W książce znajdujemy rzymskie paremie –  proste, ważne zasady zapisane lakonicznymi zdaniami takie jak „prawo jest sztuką dobra i słuszności” (Ius est ars boni et aequi).

– Łacina, dzięki swej precyzji, jest językiem stworzonym dla prawa – mówi prof. Tarwacka. – Pozwala precyzyjnie wyrazić myśli za pomocą dobrze brzmiących, wpadających w ucho sformułowań. A prawnik powinien wypowiadać się precyzyjnie.

Trzy historie o frapujących tytułach: „Ratujmy psa”, „Pieniądze nie śmierdzą” i „Przerwany lot” dopełniają doskonałe, wysmakowane ilustracje, po części zdjęcia rzymskich fresków, mozaik, monet i posągów, po części rysunki ilustratorki. Publikacji towarzyszy wystawa w Galerii Plenerowej w Łazienkach Królewskich.

Anna Tarwacka, Kancelaria Impossibilia na tropie, ilustracje Anna Świerbutowicz-Kawalec, Instytut De Republica, 2023