Zmarł arcybiskup Józef Kowalczyk

Rektor, Senat, członkowie społeczności akademickiej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie łączą się w bólu i żałobie po śmierci księdza arcybiskupa Józefa Kowalczyka – nuncjusza apostolskiego w Polsce w latach 1989–2010, arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego i Prymasa Polski w latach 2010–2014, a także pierwszego doktora honoris causa UKSW.

Abp senior Józef Kowalczyk urodził się w 1938 r. w Jadownikach Mokrych k. Tarnowa. Święcenia kapłańskie przyjął w roku 1962 w konkatedrze św. Jakuba w Olsztynie z rąk bp. Józefa Drzazgi, następnie otrzymał nominację na wikariusza parafii pw. Świętej Trójcy w Kwidzynie. Studiował na Wydziale Prawa Kanonicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Wydziale Prawa Kanonicznego Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego. Ukończył kurs kanonicznej praktyki administracyjnej przy Kongregacji Soboru (dzisiaj Dykasterii ds. Duchowieństwa), podjął współpracę z Sekretariatem Generalnym Synodu Biskupów w Rzymie, uczęszczał do studium przy Tajnym Archiwum Watykańskim, które ukończył z dyplomem archiwisty. Tytuł doktora prawa kanonicznego uzyskał na podstawie rozprawy „Nadzwyczajny szafarz bierzmowania. Studium porównawcze między dyscypliną Kościoła łacińskiego i Kościołów wschodnich”. Po ukończeniu trzyletniego Studium w Rocie Rzymskiej z tytułem adwokata Roty Rzymskiej, z rekomendacji kard. Stefana Wyszyńskiego, podjął pracę w Kongregacji ds. Dyscypliny Sakramentów. Jednocześnie współdziałał w organizowaniu Sekretariatu Synodu Biskupów, kierowanego przez bp. Władysława Rubina, wspierał sekcję rzymską Ogólnopolskiego Komitetu Beatyfikacji Ojca Maksymiliana Kolbe, został też członkiem Zespołu Stolicy Apostolskiej ds. Stałych Kontaktów roboczych z przedstawicielami rządu PRL.

Po wyborze Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową, ks. Józef Kowalczyk został w 1978 r. przeniesiony z Kongregacji ds. Dyscypliny Sakramentów i Kultu Bożego do Sekretariatu Stanu, otrzymał misję utworzenia Sekcji Polskiej i został mianowany przewodniczącym Komisji ds. Publikacji pism Karola Wojtyły sprzed powołania go na Biskupa Rzymu. Funkcję tę pełnił do 2000 r. W 1981 r. brał czynny udział w ustanowieniu Watykańskiej Fundacji Jana Pawła II i opracowaniu jej statutu. Jako kierownik Sekcji Polskiej Sekretariatu Stanu brał udział w licznych zagranicznych pielgrzymkach papieża Jana Pawła II.

Po wznowieniu w 1989 r. stosunków dyplomatycznych między Stolicą Apostolską i Polską, został bullą Jana Pawła II został mianowany nuncjuszem apostolskim w Polsce i podniesiony do godności arcybiskupa tytularnego Heraklei. Święcenia biskupie przyjął 20 października 1989 r. w bazylice św. Piotra z rąk papieża Jana Pawła II. Jako zawołanie biskupie przyjął słowa Fiat voluntas Tua.

26 listopada 1989 r. uroczystą Mszą św. w warszawskiej katedrze św. Jana Chrzciciela abp Kowalczyk rozpoczął misję Nuncjusza Apostolskiego wobec Kościoła katolickiego w Polsce. W czasie jej trwania doprowadził m.in. do przywrócenia ordynariatu polowego Wojska Polskiego w 1991 r. oraz przygotował całościową reorganizację kościelnych struktur administracyjnych w Polsce, która dokonała się bullą Jana Pawła II Totus Tuus Poloniae populus. W ramach reformy strukturalnej Kościoła w Polsce ustanowił dwie nowe diecezje: bydgoską i świdnicką oraz jedną nową metropolię – łódzką. Zwieńczeniem reformy był moment powrotu tytułu Prymasa Polski do arcybiskupa gnieźnieńskiego. Abp Józef Kowalczyk negocjował tekst umowy konkordatowej i w lipcu 1993 r. podpisał konkordat między Stolicą Apostolską a Rzeczpospolitą Polską.

Abp Kowalczyk był inicjatorem budowy w rodzinnej miejscowości Jadowniki Mokre Ośrodka Opiekuńczo-Rehabilitacyjnego dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz Izby Pamięci Pontyfikatu Jana Pawła II przy tym ośrodku.

Decyzją papieża Benedykta XVI został w 2010 r. mianowany arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim Prymasem Polski. Urząd ten pełnił do maja 2014 r, zaś do czasu objęcia stolicy gnieźnieńskiej przez abp. Wojciecha Polaka pełnił funkcję Administratora Apostolskiego Archidiecezji Gnieźnieńskiej.

Podczas pełnienia posługi arcybiskupiej i prymasowskiej w archidiecezji gnieźnieńskiej abp Józef Kowalczyk patronował nowożytnym międzyreligijnym i międzynarodowym Zjazdom Gnieźnieńskim zainicjowanym w Gnieźnie przez jego poprzednika abp. Henryka Muszyńskiego. Patronował także innym inicjatywom międzyreligijnym i ekumenicznym takim jak Dni Judaizmu czy polsko-niemiecka pielgrzymka szlakiem Ottona III. W okresie Jego posługi arcybiskupiej w archidiecezji gnieźnieńskiej ogłoszono Rok Prymasa Tysiąclecia kard. Stefana Wyszyńskiego oraz zorganizowano cykliczną modlitwę w intencji beatyfikacji kard. Wyszyńskiego, przygotowano dwie nekropolie: w kościele pw. św. Piotra w Gnieźnie dla biskupów pomocniczych gnieźnieńskich oraz w podziemiach katedry gnieźnieńskiej dla arcybiskupów gnieźnieńskich Prymasów Polski.

Prymas Józef Kowalczyk był inicjatorem cyklu otwartych katechez głoszonych w katedrze gnieźnieńskiej m.in. przez wykładowców gnieźnieńskiego seminarium duchownego. Z Jego inicjatywy do katedry gnieźnieńskiej sprowadzono relikwie św. Jana Pawła II, umieszczone uroczyście w kaplicy św. Stanisława.

Informacje o pogrzebie zostaną przekazane w późniejszym czasie.