Na tropach antycznej Dalmacji

Polscy i chorwaccy archeolodzy odkryli w rejonie Zadaru unikalny zespół antycznych budowli stanowionych zaplecze nieznanego portu z okresu wczesnego cesarstwa rzymskiego (I – II w. n.e.).

W trakcie przeprowadzonej prospekcji geofizycznej i archeologicznej pod kierunkiem prof. Goranki Lipovac Vrkjan, dr Anny Konestry (Instytut Archeologii w Zagrzebiu) oraz dr. hab. Fabiana Welca (Instytut Archeologii UKSW) w rejonie zatoki Plemići (ok. 20 km na północ od Zadaru) archeolodzy odkryli i zadokumentowali rozległy kompleks produkcyjny i magazynowy związany z nieznanym rzymskim portem. Jest to jak dotychczas największy kompleks tego typu zlokalizowany na obszarze chorwackiej Dalmacji. Badania stanowiska dostarczyły obfitego materiału archeologicznego w postaci bardzo licznych fragmentów amfor, elementów pieców oraz produkowanych na miejscu wyrobów ceramicznych. Zasięg występowania znaleziska pokrywa się z rozciągłością starożytnego, dotychczas całkowicie nieznanego antycznego portu.

Najbardziej jednak imponującym znaleziskiem są odsłonięte bezpośrednio na współczesnym brzegu morza pozostałości bardzo dużego murowanego budynku, którego dokładny plan rozpoznano dzięki użyciu georadaru. Przeprowadzona prospekcja geofizyczna pozwoliła określić jego funkcję jako monumentalny magazyn portowy, tzw. horreum. Znaleziska budynków tego rodzaju są absolutną rzadkością nie tylko w starożytnej Dalmacji, ale na całym wschodnim wybrzeżu Adriatyku. Stanowisko Plemići zawiera więc unikalny w skali całego chorwackiej Dalmacji zespół budowli oraz towarzyszących im pieców oraz innych elementów infrastruktury portowej mającej na celu dystrybucje wytwarzanych lokalnie produktów ceramicznych głównie o przeznaczaniu budowlanym (dachówki, rury ceramiczne, itp.).

Badania przeprowadzono w ramach projektu RED: Roman economy in Dalmatia (fundowanego przez Croatian Science Foundation, IP-11-2013-3973) koordynowanego przez dr Gorankę Lipovac Vrkjan z IA w Zadarze. Dr hab. F. Welc z IA UKSW jest głównym wykonawcą projektu.

 

Ilustracje

1. Pozostałości rzymskiego magazynu portowego typu horreum odsłonięte na brzegu zatoki Plemići (fot. F. Welc).
2. Monumentalny filar przyporowy muru antycznego horreum odkrytego w zatoce Plemići (Fot. F. Welc).
3. Badania georadarowe prowadzone przez dr. hab. F. Welca oraz mgr. K. Rabiegę w obrębie stanowiska archeologicznego w zatoce Plemići (Fot. A. Konestra).
4. Fragment rzymskiej dachówki z I w. ne., która została wyprodukowana w piecach ceramicznych na zapleczu portu w zatoce Plemići (Fot. F. Welc).
5. Prawdopodobny przebieg murów horreum, odkrytego w zatoce Plemići oraz rekonstrukcja typowego budynku magazynowego tego typu z okresu rzymskiego.