Wspólny dom – Ziemia

W Sejmie odbyła się konferencja naukowa Zrównoważony Rozwój w świetle encykliki Laudato Si’ z udziałem naukowców z Polski i zagranicy, członków rządu, posłów, przedstawicieli organizacji społecznych.

Konferencja dotyczyła najważniejszych problemów świata, poruszanych w papieskiej encyklice, takich jak: brak dobrej wody, brak dobrego powietrza, degradacja gleb, proces pustynnienia, głód, migracje, wykluczenie i powiązane z tym zmiany klimatyczne.

W debacie nie zabrakło głosu Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Jeden z pierwszych paneli dyskusyjnych poświęconych tytułowemu problemowi poprowadził ks. prof. Stanisław Dziekoński, rektor naszej uczelni. Referat zatytułowany „Dary ziemi i rola edukacji w zrównoważonym rozwoju w świetle encykliki Laudato Si’” przedstawił ks. prof. Waldemar Chrostowski z Wydziału Teologicznego.

Otwierając konferencję marszałek Sejmu Marek Kuchciński podkreślił, że odbywa się ona z inicjatywy kardynała Gerharda Müllera, prefekta Kongregacji Nauki Wiary z Watykanu oraz prof. Jana Szyszki, ministra środowiska. „To wielkie wyróżnienie dla resortu i również wielkie wyróżnienie dla mnie, że Stolica Apostolska zauważyła fakt, że Polska jest liderem w zakresie realizowania koncepcji zrównoważonego rozwoju i państwem, które tę koncepcję przedstawiało na 21. Konferencji Stron Konwencji Klimatycznej w Paryżu. Postulaty, które zostały ujęte w Porozumieniu paryskim dają szansę na realizowanie koncepcji zrównoważonego rozwoju i rozwiązanie problemów świata poruszonych przez Papieża Franciszka w encyklice Laudato Si’” – podkreślił prof. Jan Szyszko, minister środowiska.

Gość honorowy konferencji kard. Gerhard Müller odczytał przesłanie Franciszka do uczestników spotkania, w którym papież przypomniał, że Bóg jest zawsze gotów wspierać człowieka: „Nadzieją jest to, że Stwórca nas nie opuszcza, nigdy nie cofa się w swoim planie miłości, nie żałuje, że nas stworzył. Ludzkość jest jeszcze zdolna do współpracy w budowaniu naszego wspólnego domu” – napisał papież.

W referacie pt. „Co oznacza, że Bóg jest Stwórcą świata” kard. Müller przedstawił „głęboką refleksję, filozofię i teologię dotyczącą czasu oraz samoobjawienia Boga jako Stwórcy świata”. Punktem wyjścia była teza, że o stworzeniu i ewolucji nie należy myśleć w kategoriach sprzeczności, lecz należy analizować je w perspektywie zależności warunkowej. „Prawdziwe zagadnienie tkwi w tym, czy pojawianie się i znikanie gatunków było już ustalone na samym początku, czy może od początku istniała stałość gatunku. W człowieku naturalna historia bytu przechodzi w historię ducha” – mówił. Odnosząc się bezpośrednio do encykliki Kardynał zaznaczył, że jej głównym tematem jest odpowiedzialność każdego człowieka wobec ziemi traktowanej jako wspólny dom. W tym ujęciu ekologię należy rozumieć jako naukę dotyczącą domu rodziny ludzkiej, dlatego każdy człowiek i wszyscy razem są powołani do tego, by dbać o ten „duży piękny dom, w którym Bóg – Stwórca i Ojciec zapewnił miejsce i przytulny kąt dla każdego z nas”. Kardynał Müller przywołał postać św. Franciszka, do którego odwołuje się w Laudato Si’ sam papież. Podkreślił, że w postawie tego świętego, od którego Ojciec Święty wziął imię, „nie chodzi o bezcielesny romantyzm, zewnętrzną ascezę, nostalgię za prostym życiem w świecie pozbawionym nowoczesnych technologii, ale na jego przykładzie widzimy antidotum na materialistyczny pogląd, który redukuje świat, a w nim człowieka do zwykłego obiektu badawczego i ekonomicznej użyteczności, z zastrzeżeniem interesów aktualnej ideologii, polityki”.

Zdaniem ks. prof. Waldemara Chrostowskiego encyklika Laudato Si’ wzywa do nawrócenia ekologicznego. Papież stawia trafną diagnozę, która powinna stanowić fundament edukacji. Ksiądz profesor podkreślił za papieżem, że kluczem do nawrócenia jest zmiana interpretacji biblijnego nakazu Boga: „Napełniajcie ziemię i czyńcie ją sobie poddaną”. Prelegent zwrócił uwagę, że Franciszek w swojej encyklice eksponuje trzy zagrożenia: zanieczyszczenie i globalne ocieplenie, kwestia wody oraz zatracenie różnorodności biologicznej. Jako najgłębszą przyczynę powstawania tych zjawisk Ojciec Święty wskazuje grzech. „Grzech zniszczył tę harmonię i wypaczył naturę przykazań, które dał Bóg” – zaznaczył ks. prof. Chrostowski. Wskazał też, że papież w swej encyklice dodaje, iż przez błędną interpretację słów „czyńcie sobie ziemię poddaną” doszło do „bezlitosnej eksploatacji natury”. „Nie jest to poprawna interpretacja Biblii, tak jak to rozumie Kościół. Musimy dziś stwierdzić, że z faktu bycia stworzonymi na boży obraz i nakazu czynienia sobie ziemi poddaną, nie można wywnioskować absolutnego panowania nad innymi stworzeniami” – powiedział. Zaapelował, by biblijne słowa były dobrze rozumiane. Panowanie oznacza odpowiedzialność. Na tym polega wyjątkowość i godność człowieka. Kiedy Ojciec Święty mówi o „nawróceniu ekologicznym” wskazuje na przemianę wewnętrzną, przemianę serca, zarazem to cała ludzkość potrzebuje nawrócenia. Ks. prof. Chrostowski przypomniał cztery fundamentalne kierunki edukacji opierające się na przywróceniu równowagi ekologicznej – wewnętrznej z samym sobą, solidarnej z innymi, naturalnej ze wszystkimi istotami żywymi, duchowej z Bogiem.

Podczas konferencji głos zabrali również eksperci z innych krajów, m.in. prof. David E. Smith z Uniwersytetu Virginia (o modelowaniu procesów naturalnych na przykładzie lasów), prof. Antonino Zichichi ze Światowej Federacji Naukowców (o roli nauki dla zrównoważonego rozwoju), dr Alexander Gelfan z Rosyjskiej Akademii Nauk (o wodzie jako czynniku rozwoju łączącym się z prawami człowieka), Bernd Nilles reprezentujący Zrzeszenie Katolickich Organizacji Rozwojowych (o drogach ku nowej uniwersalnej dot. ochrony naszego wspólnego domu), prof. Ottmar Edenhoffer z Poczdamskiego Instytutu Badań Zmian Klimatu (o Laudato Si’, Paryżu i problemie klimatu – siedem kroków do encykliki papieskiej).

Konferencja „Zrównoważony rozwój w świetle encykliki Laudato Si’ odbyła się 15 października pod patronatem prezydenta Andrzeja Dudy.