UKSW | Dialog Herbert – Dedecius: nowa odsłona

Przygotowanie do druku listów Zbigniewa Herberta i Karla Dedeciusa, wydanie książki, a następnie przeprowadzenie zajęć w uniwersytetach w Niemczech, Austrii i Polsce, pokazujących sposoby wykorzystania zbioru listów w dydaktyce uniwersyteckiej jest celem projektu realizowanego w ramach NAWA, przez prof. dr hab. Wojciecha Kudybę z Wydziału Nauk Humanistycznych UKSW oraz prof. dr hab. Przemysława Chojnowskiego z Uniwersytetu Wiedeńskiego.

– Potężny blok listów, które krążyły latami pomiędzy Zbigniewem Herbertem i Karlem Dedeciusem jest świadectwem pasjonującego dialogu, w którym przeglądają się zarówno sylwetki twórcze obydwu artystów słowa, jak i ówczesne uwarunkowania rynkowe, kulturowe, a nawet polityczne. Nic więc dziwnego, że  w środowisku polonistów i slawistów o dawna narastało oczekiwania na publikację wspomnianej korespondencji – mówi prof. Wojciech Kudyba o genezie projektu Projekt „Listy Zbigniewa Herberta i Karla Dedeciusa jako generator innowacyjnych działań na rzecz popularyzacji języka i literatury polskiej w obszarze niemieckojęzycznym”.

Badacze przygotowując do druku tom listów i zaopatrując je w stosowne komentarze, chcą pokazać rangę i prestiż dokonań obydwu autorów oraz przedstawić je w zupełnie nowym świetle, atrakcyjnym dla współczesnych odbiorców w kręgu niemiecko – i polskojęzycznym.

Listy wymieniane przez poetę z Karlem Dedeciusem poruszają bowiem obok kwestii czysto językowych, związanych z tłumaczeniem dzieł Herberta, sprawy polskiej tradycji literackiej, życia intelektualnego, losów polskiej emigracji, miejsca Polski w Europie, jej zmienionych po 1945 r. granic czy wreszcie złożonych relacji polsko-niemieckich.

Przede wszystkim jednak pokazują one skalę dokonań Dedeciusa, który często wchodził też w rolę agenta literackiego. To właśnie dzięki niemu dzieła Herberta weszły w obieg literatury RFN, Austrii i Szwajcarii w taki sposób, że zaczęły w niej funkcjonować na takich samych zasadach, jak utwory źródłowo niemieckie.

Właśnie ze względu na fakt głębokiej obecności liryki  Herberta w niemieckim systemie literackim, projekt  „Listy Zbigniewa Herberta i Karla Dedeciusa jako generator innowacyjnych działań na rzecz popularyzacji języka i literatury polskiej w obszarze niemieckojęzycznym” adresowany jest nie tylko do odbiorcy w Polsce, ale także do instytucji promujących język i literaturę polską za granicą.

– Czytanie autentycznych listów i wykorzystanie ich w nauczaniu języka polskiego jako obcego jest atrakcyjne z wielu powodów – przekonuje prof. dr hab. Wojciech Kudyba. – Po pierwsze wprowadza czytelnika w sposób myślenia i wrażliwość autora listu, a w przypadku korespondencji Herberta i Dedeciusa pozwala wejść w „intymną” relację z pisarzem i jego tłumaczem. Lektura korespondencji uwidacznia przy tym niebanalną rolę tłumacza literatury, który zajmując się kwestiami języka, wielością jego znaczeń zapisanych w utworze literackim, konstruuje nowy tekst i wpisuje go w tradycję kultury własnego kraju.

W trakcie zajęć prowadzonych przez wykonawców projektu na uniwersytetach w Polsce, Niemczech i w Austrii, listy Herberta i Dedeciusa zostaną zaprezentowane nie tylko jako użytkowy gatunek tekstowy, ale również jako dokument literacki. Posłużą także jako wprowadzenie w konteksty danej twórczości oraz jako dokument historyczny obrazujący pewne wydarzenia lub zjawiska, nurty artystyczne lub polityczny klimat danej epoki.