Uczelnie i nauka w świetle prawa. Międzynarodowa konferencja naukowa na UKSW

Zagadnienia związane z funkcjonowaniem szkolnictwa wyższego z perspektywy prawnej były tematem Międzynarodowej Konferencji Naukowej „System szkolnictwa wyższego i nauki. Prawne aspekty funkcjonowania”, która odbyła się w dniach 20-21 maja na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Konferencję zorganizowały: Fundacja „Pro Polonia”, realizująca grant w ramach programu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego „Nauka dla Społeczeństwa”, Wydział Prawa Kanonicznego UKSW, Wydział Prawa i Administracji UKSW oraz Studencko-Doktoranckie Koło Naukowe Prawa Kanonicznego Regula Iuris. Organizatorzy podkreślają, że podczas konferencji poruszono zarówno teoretyczne jak praktyczne aspekty funkcjonowania systemów szkolnictwa wyższego w kraju i zagranicą. W konferencji wzięli udział prelegenci z polskich ośrodków naukowych oraz z Australii, Czech, Francji, Hiszpanii, Portugalii, Serbii, Węgier, Wielkiej Brytanii i Włoch.

Akademicy o sobie

– Na Soborze Watykańskim II, jednym z głównych tematów podejmowanych podczas obrad była istota Kościoła. Pytano wówczas: Kościele co mówisz sam o sobie? Wielokrotnie podczas konferencji
i sympozjów krajowych i międzynarodowych poruszamy ważne tematy z życia społeczeństwa, tematy eklezjalne, ale nie mamy zbyt wiele okazji, by rozmawiać na temat uniwersytetów – powiedział ks. prof. dr hab. Ryszard Czekalski, rektor UKSW otwierając konferencję. – Nasze dzisiejsze spotkanie może wybrzmiewać jak echo debaty soborowej, ale w odniesieniu do szkolnictwa wyższego i nauki. Co akademicy mówią sami o sobie? Na to pytanie próbowali już w sobotę odpowiadać najmłodsi uczestnicy spotkania: studenci i doktoranci oraz młodzi naukowcy. Dzisiaj natomiast gromadzimy się, aby wysłuchać zdania bardziej doświadczonych badaczy. Bardzo dziękuję za podjęcie tak ważnego tematu i gratuluję wszystkim organizatorom. Podejmujemy niezwykle ważny temat prawnych aspektów funkcjonowania systemu szkolnictwa wyższego i nauki w kraju i na świecie – powiedział Rektor UKSW.

Bp dr hab. Artur Grzegorz Miziński, sekretarz generalny konferencji Episkopatu Polski, podkreślił wagę i aktualność debaty o systemie szkolnictwa wyższego i nauki. Zaznaczył, że konferencja ma na celu nie tyle popularyzację wiedzy na temat prawnych aspektów funkcjonowania uczelni w kraju i na świecie, ale poznanie różnych systemów prawnych szkolnictwa wyższego, a w przyszłości przyjęcie w Polsce możliwie najlepszych rozwiązań, które pozwolą na harmonijny rozwój dyscyplin uniwersyteckich w wymiarze zarówno etycznym jak intelektualnym. 

Ks. prof. Patrick Valdrini, emerytowany rektor Institut Catholique de Paris oraz były prorektor Papieskiego Uniwersytetu Laterańskiego w Rzymie w swoim wystąpieniu poświęconym tożsamości edukacji katolickiej, mówił o roli Kościoła w tworzeniu uniwersytetów, które były od początków istnienia miejscem wymiany myśli i twórczej pracy.  Przywołując wyzwania, jakie stoją przed wspólnotą akademicką naszych czasów, podkreślił, że wartości katolickie łączą ludzi, są uniwersalne, zaś na uczelniach studenci i naukowcy powinni rozmawiać w sposób nacechowany otwartością, niezależnie od zapatrywań.

Odpowiedzialne zadanie

Konferencję poprzedził całodniowy panel studencki, podczas którego zarówno studenci jak i młodzi naukowcy przedstawili kwestie prawnych aspektów funkcjonowania systemu szkolnictwa wyższego i nauki.

– Bardzo nas cieszy, że obok tak znamienitego grona samodzielnych badaczy wyniki swoich badań mogą przedstawić studenci i młodzi naukowcy – powiedziała dr hab. Aleksandra Syryt, prof. ucz. z Wydziału Prawa i Administracji UKSW. – Integrujemy w ten sposób środowisko akademickie, zarówno krajowe, jak i międzynarodowe. Mnogość przygotowanych referatów oraz szerokie spojrzenie na prawne aspekty funkcjonowania systemu szkolnictwa wyższego i nauki pokazuje, jak ważny jest to element działania polityki państwa.

W drugim dniu konferencji obrady skupiły się m.in. na temacie awansu naukowego, zarówno na stopień doktora, jak i doktora habilitowanego oraz uzyskania tytułu profesora.

– System, w którym prowadzimy badania oraz kształcimy kadry nieustannie ewoluuje. Wprowadzanie zmian legislacyjnych to odpowiedzialne zadanie nie tylko dla ustawodawcy, ale dla wszystkich, którzy w procesie powstawania aktów prawnych uczestniczą. Dyskusje nad ustawą trwały w ramach Narodowych Kongresów Nauki, dziś wracamy, może z mniejszą „pompą”, ale jednak, do dalszego dialogu ze środowiskiem akademickim, jak sądzę w myśl zasady – „nic o nas bez nas”. – mówi dr Igor Kilanowski z Wydziału Prawa Kanonicznego, Dyrektor Kancelarii Rektora UKSW – Myślę, że w ramach dyskusji konferencyjnej mogliśmy wymienić doświadczenia międzynarodowe oraz spróbować odpowiedzieć na pytanie, jak system powinien działać dalej, jakich ram prawnych potrzebujemy, jak kształtować ustrój uczelni, aby odpowiadał na zmieniające się potrzeby. Zależy nam na tym, abyśmy podchodzili do naszej pracy akademickiej ewolucyjnie a nie rewolucyjnie. Wystarczy już rewolucji prawnych w systemie szkolnictwa wyższego i nauki, potrzeba nam teraz spokoju, w szczególności spokoju legislacyjnego, żebyśmy mogli zająć się dydaktyką i prowadzeniem badań – dodał dr Igor Kilanowski.

Tożsamość uczelni

Dzięki obecności ekspertów z zakresu prawa kanonicznego uczestnicy wydarzenia mogli zwrócić uwagę także na współpracę państwa i Kościoła w odniesieniu do systemu szkolnictwa wyższego.

– Może zastanawiać, dlaczego na Wydziale Prawa Kanonicznego podejmujemy zagadnienia związane ze szkolnictwem wyższym. Początki uniwersytetów to działalność Kościoła katolickiego, który był niewątpliwym mecenasem nauki, kultury i sztuki. Również dzisiaj odgrywa on istotną rolę w systemie szkolnictwa wyższego – powiedział ks. prof. dr hab. Zbigniew Janczewski, kierownik katedry prawa o posłudze nauczania i uświęcania Wydziału Prawa Kanonicznego UKSW, członek Rady Doskonałości Naukowej. – Dziś ewolucja funkcjonowania systemu kieruje uczelnie raczej na drogę przedsiębiorstw, niż miejsc odkrywania prawdy. My chcemy podkreślać, jak istotna jest tożsamość uczelni, także tych, które korzystają z ducha czy etosu chrześcijańskiego i nie są wprost katolickie –  wyjaśnił ks. Prof. Zbigniew Janczewski.

Transmisja obrad konferencyjnych jest dostępna na kanale UKSW w serwisie YouTube.

Międzynarodowa konferencja naukowa „System szkolnictwa wyższego i nauki. Prawne aspekty funkcjonowania odbyła się w dniach 20-21.05.2024 r.  Została sfinansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach projektu Nauka dla społeczeństwa.