Migracja a prawa człowieka

Prawa człowieka w perspektywie religii niechrześcijańskich, różnorodność w rozumieniu migracji w kontekście praw człowieka w różnych kulturach, religiach i tradycjach prawnych to niektóre z zagadnień poruszonych podczas międzynarodowej konferencji naukowej na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie „Migracja a prawa człowieka”.

Konferencja została zorganizowana przez Katedrę Prawa Wyznaniowego i Komparatystyki Prawniczej oraz Zakład Historii Prawa na Wydziale Prawa Kanonicznego UKSW, co wpłynęło na specyficzną i ciekawą perspektywę analizy tematu.

–  Patrząc z perspektywy historii ludzkości, migracja towarzyszy człowiekowi od początków jego istnienia. Nie zawsze przebiegała pokojowo, jak chociażby wielka wędrówka ludów na terytorium Cesarstwa Rzymskiego, wędrówka Izraelitów do Ziemi Obiecanej czy migracja Europejczyków na kontynent amerykański po jego odkryciu przez Kolumba. Prowadząc do zetknięcia się z odmienną kulturą, migracja przyczynia się jednak do powstania szeregu okoliczności, w których obie strony uświadamiają̨ sobie własną tożsamość́; a będąc już̇ jej świadomi współtworzą niejednokrotnie nową rzeczywistość́ cywilizacyjno-kulturową – mówi organizator konferencji ks. dr hab. Piotr Ryguła, prof. ucz.

Wiele wcześniejszych konferencji krajowych i zagranicznych podjęło już to zagadnienie z perspektywy współczesnych nam wydarzeń́ społeczno-politycznych, w Warszawie temat podjęty został z nieco innej perspektywy. Prelegenci zwrócili uwagę na różnorodność w rozumieniu zagadnienia migracji w kontekście praw człowieka w różnych kulturach, religiach, tradycjach prawnych oraz źródła tej różnorodności. Na samą zaś migrację spojrzano jako na sytuację spotkania z drugim człowiekiem, który jest od nas różny. Ta odmienność skłania nieraz i zmusza obie strony do postawienia pytań dotyczących natury człowieczeństwa, praw należnych człowiekowi niezależnie od jego rasy, religii, kultury.

W konferencji uczestniczyli prelegenci z polskich uniwersytetów, a także profesorowie z uczelni w Makao, Szwajcarii i Hiszpanii. Patronat nad Konferencją objęło Consociatio Internationalis Studio Iuris Canonici Promovendo z siedzibą w Rzymie.

            W pierwszej sesji ks. prof. Edmond Eh i ks. prof. Jarosław Duraj (Uniwersytet św. Józefa w Makao) oraz prof. Mirosław Sadowski (Uniwersytet Wrocławski) podjęli się analizy tematów praw człowieka z perspektywy religii niechrześcijańskich (konfucjanizmu, buddyzmu i islamu). Dostrzegając odmienność w rozumieniu tych praw w różnych kulturach, podkreślali wpływ wartości właściwych konkretnemu systemowi religijnemu na pojmowanie praw człowiekowi należnych.

            W sesji drugiej prof. Łukasz Marzec (Uniwersytet Jagielloński), ks. prof. Piotr Ryguła (UKSW w Warszawie) oraz prof. Mariano Delgado (Uniwersytet we Fryburgu) podjęli temat kształtowania się idei prawa człowieka w kulturze prawa zachodniego. Patrząc z perspektywy historycznej, zastanawiali się na ile doświadczenia z przeszłości wynikające właśnie z migracji i spotkania z odmiennością̨ drugiego człowieka wpłynęły na rozumienie na Zachodzie tego, kim człowiek jest i jakie prawa są mu należne. Pierwszy z prelegentów omawiał źródła polskiej tradycji w tym zakresie w ujęciu Pawła Włodkowica. Kolejni dwa podjęli temat migracji Europejczyków do Ameryki po odkryciu nowego kontynentu przez Kolumba i wypracowaniu podstaw nowożytnego rozumienia godności człowieka oraz jego praw na tej godności opartych. Wskazali na duży wpływ myśli chrześcijańskiej, obecnej w doktrynie Bartolomé de las Casas, Francisco de Vitoria, Szkoły z Salamanki, mającej wpływ na zastosowane ostatecznie rozwiązania doktrynalne.  

W sesji trzeciej podjęto zagadnienia dotyczące migracji i praw człowieka w aktualnym stanie prawa zarówno kanonicznego jak i państwowego. Prof.  Francisca Pérez Madrid (Uniwersytet w Barcelonie) podjęła się tematu migracji z perspektywy prawa kanonicznego, a ks. dr Jan Dochnalik (UKSW w Warszawie) doprecyzował ten temat mówiąc o parafiach personalnych, istniejących w różnych częściach świata, w których to katolicy przebywających na emigracji mogą korzystać z prawa do kultu religijnego. W końcu prof. Marta Osuchowska (UKSW w Warszawie) przeanalizowała zagadnienie międzyamerykańskiego system ochrony praw człowieka, domykając temat migracji Europejczyków do Ameryki w XVI i XVII w, omówiony w sesji drugiej.