Na tropie chorwackich starożytności

Zakończył się pierwszy sezon chorwacko-polskich badań archeologicznych na wyspie Rab. To wspólny projekt Instytutu Archeologii w Zagrzebiu oraz Instytutu Archeologii UKSW.

Pracami ze strony chorwackiej kieruje dr Ana Konestra (IA w Zagrzebiu), natomiast ze strony polskiej dr hab. Fabian Welc (IA UKSW). Projekt ma na celu inwentaryzację na obszarze wyspy dziesiątków w większości nigdy nie badanych stanowisk archeologicznych datowanych od schyłkowego paleolitu po okres średniowiecza. Większość pochodzi jednak z okresu rzymskiego, co wiąże się z strategicznym położeniem i znaczeniem Rab na mapie szlaków cesarstwa rzymskiego. Oktawian August zbudował na wyspie port oraz miasto umocnione murami miejskimi z których cześć zachowała się do chwili obecnej wokół współczesnego miasta Rab (starożytne Felix Arba) znajdującego się w południowej części współczesnej wyspy. W okresie schyłkowego antyku wyspę zasiedlała liczna diaspora chrześcijańska, czego dowodzą liczne pozostałości kościołów i założeń klasztornych z V i VI w. n.e.

Prace pierwszego sezonu badań koncentrowały się w północno-wschodniej części wsypy w zatoce Podšilo (rejon Lopar). Głównym celem prowadzonych tu prac jest rozpoznanie rzymskiego zaplecza gospodarczego, związanego z funkcjonowaniem pieców garncarskich, które odkryto w okolicy kilka lat temu. Dzięki zakrojonym na szeroką skalę badaniom geofizycznym z użyciem georadaru dr F. Welcowi udało się tam zlokalizować w zatoce Podšilo liczne struktury architektoniczne: zabudowania mieszkalne, warsztaty oraz kolejne piece – datowane na IV i V wiek n.e. Budynki te okalały w starożytności port, który był istotnym punktem na szklaku handlowym między Cesarstwem rzymskim a Afryką Północną.

Pozostałości jednej z nowo odkrytych struktur architektonicznych są obecnie obiektem badań archeologicznych. Wykop sondażowy ujawnił pozostałości murów dużego budynku mieszkalnego, który ozdobiony był kolumnadą. Wśród licznych znalezisk warto wymienić importowane z obszaru cesarstwa szkło, importowane z obszaru Afryki północnej amfory oraz monety i ozdobne apliki. Znaleziska te świadczą niewątpliwie o znacznej zamożności ówczesnych mieszkańców wyspy.

W przyszłym roku badacze planują otwarcie kolejnych wykopów sondażowych, aby rozpoznać strukturę oraz wiek innych struktur odkrytych w zatoce Podšilo dzięki badaniom geofizycznym. Prace dokumentacyjne będą się również koncentrowały na obszarze zajmowanym przez rozległe założenie klasztorne z V w., którego ruiny przetrwały nieopodal zatoki Podsidlo. Obecnie założenie to w dużym stopniu zagrożone jest przez intensywną erozję oraz intensywne podmywanie brzegu przez morze.

Fot. F. Welc