Na dawne cmentarze z podręcznikiem

Podręcznik do inwentaryzacji polskich cmentarzy i nagrobków poza granicami kraju to unikatowa publikacja, której autorami są badacze z Instytutu Historii Sztuki UKSW.

Dwoje badaczy z Instytutu prof. ucz. dr hab. Anna Sylwia Czyż i dr Bartłomiej Gutowski, którzy prowadzą i organizują cmentarne eksploracje, właśnie opublikowało „Podręcznik do inwentaryzacji polskich cmentarzy i nagrobków poza granicami kraju”, wydany przez Instytut POLONIKA. Autorzy dzielą się w nim metodologią prowadzenia prac na cmentarzach, podpowiadają jak prowadzić inwentaryzację, prezentują typy nagrobków i grobowców oraz materiałów z jakich je wykonywano. W publikacji znalazły się też wskazówki, jak mierzyć i sporządzać mapy cmentarzy, przygotowywać plany architektoniczne, a także jak wykonywać fotografie dokumentacyjne. Podręcznik wzbogacają liczne ilustracje – fotografie i rysunki. Polecamy nie tylko miłośnikom cmentarnych Poloników! Wkrótce podręcznik zostanie przetłumaczony na język ukraiński. 

Instytut Historii Sztuki prowadzi od 1998 r. zakrojone na szeroką skalę badania nad polskimi nekropoliami znajdującymi się na obszarze dzisiejszej Litwy i Ukrainy, a także w USA. Wynikiem tych badań są między innymi katalogi cmentarzy i nagrobków, opracowania naukowe w postaci monografii i artykułów oraz internetowe bazy dawnych cmentarzy województwa tarnopolskiego http://cmentarzetarnopolskie.uksw.edu.pl i wileńskiego cmentarza Na Rossie http://cmentarznarossie.uksw.edu.pl/ .

Prace dokumentacyjne na cmentarzach Podola objęły inwentaryzację większości powiatów województwa tarnopolskiego wraz z jego stolicą – Tarnopolem. Obiektem zainteresowania są nagrobki powstałe przed 1945 rokiem, które mają napisy zapisane w alfabecie łacińskim. „Pod względem chronologicznym datę 1945 widzimy, jako zamknięcie pewnego etapu historycznego – wspólnego dziedzictwa tych ziem kształtowanego w obrębie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, której tradycja podtrzymywana była w okresie zaborów, a które do pewnego stopnia kontynuowane było przez II Rzeczpospolitą. Dziedzictwa, które stanowi dzisiaj wspólną historię przede wszystkim Ukrainy i Polski, ale też Łemków, Ormian, Żydów, a w jakim stopniu też wielu innych narodowości – poddanych dawnych Austro-Węgier, Rosjan, Niemców… Historia ta chociaż momentami trudna i bolesna, stworzyła wielonarodową kulturę Podola. To właśnie jej wycinek chcemy udokumentować naszymi pracami. Mamy nadzieję, że wraz z prowadzonymi przez stronę Ukraińską badaniami dotyczącymi pomników z napisami cyrylicą, stworzą one wielobarwny obraz tego regionu” – piszą na stronie internetowej projektu Anna Czyż i Bartłomiej Gutowski.

Z kolei projekt badawczy cmentarza Na Rossie obejmuje badanie źródeł historycznych, artystycznych, literackich oraz ikonograficznych, prace inwentaryzacyjne, dokumentację fotograficzną oraz publikację i upowszechnienie wyników badań.