Tajemnice Puszczy Białowieskiej

Poznanie terenu oraz odkrycie licznych zabytków archeologicznych to efekt kilkuletnich interdyscyplinarnych badań naukowych w Puszczy Białowieskiej, w których uczestniczyli naukowcy UKSW.

W badaniach uczestniczyli m.in. prof. ucz. dr. hab. Rafał Zapłata z Wydziału Matematyczo-Przyrodniczego. Szkoły Nauk Ścisłych UKSW oraz prof. ucz dr. hab. Jacek Tomczyk z Centrum Ekologii i Ekofilozofii UKSW.

Dzięki nowoczesnym metodom badawczym naukowcy odkryli liniowe układy rozpościerające się na dużych obszarach o łącznej długości pond 300 km. Są to pozostałości nieznanej dotąd w takiej skali i w takim natężeniu działalności rolniczej i gospodarczej człowieka. Okazuje się, że miała ona szerszy wymiar niż sądzono do tej pory.

– To pierwsze rozpoznane w Polsce tego typu konstrukcje położone na tak dużym obszarze i zachowane w tak dobrym stanie – podkreśla prof. Rafał Zapłata.

Na zdjęciu prof. ucz. Rafał Zapłata i leśniczka Maria Bielecka z RDLP Białystok podczas prac terenowych

 

Obiekty te to najprawdopodobniej miedze, które były granicami pradziejowych pól i pastwisk. Na szczycie wielu z nich znajdowały się rzędy kamieni ułożone ludzką ręką.

Podczas prac odkryto także wiele zabytkowych przedmiotów oraz śladów osadnictwa z czasów rzymskich oraz wczesnego średniowiecza. Badania laboratoryjne i geologiczne pozwoliły ust

alić, że na terenie Puszczy Białowieskiej istniały osady ludzkie już na początku pierwszego tysiąclecia. Najprawdopodobniej tereny te były zamieszkiwane przez ludzi zajmujących się wypasem bydła oraz prymitywnym rolnictwem.

Badania Puszczy Białowieskiej prowadzone przez pracowników UKSW we współpracy z Instytutem Badawczym Leśnictwa oraz Fundacją Hereditas są przykładem realizacji priorytetowych kierunków i płaszczyzn badań naukowych naszego Uniwersytetu, w tym takich zagadnień jak „Człowiek i jego środowisko”, wspieranych technologiami informatycznymi.

Do realizacji projektu wykorzystano przede wszystkim metody nieinwazyjne, zwłaszcza lotnicze skanowania laserowe (LiDAR), narzędzia geoinformatyczne, mikroskopię trójwymiarową czy skanowania z zastosowaniem jednostek bezzałogowych – dronów.

    

Wizualizacja nalotu samolotu z systemem LiDAR                         Wizualizacja zbliżeń wykonanych mikroskopem 3D

 

Wyniki dotychczasowych badań ukazały się m.in. na łamach międzynarodowych, recenzowanych czasopism naukowych „Remote Sensing” 2020 – https://www.mdpi.com/2072-4292/12/16/2657 czy „Biological Conservation” 2020- https://doi.org/10.1016/j.biocon.2020.108614

O badaniach prowadzonych w Puszczy Białowieskiej informuje także film popularnonaukowy „Zapomniane ślady w Puszczy”. 

– Popularyzując wyniki badań, uczymy o przeszłości Puszczy Białowieskiej, o zabytkach w lasach, a zarazem uwrażliwiamy na potrzebę interdyscyplinarnego działania na rzecz dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego – podkreśla prof. Zapłata.

Film jest dostępny na YouTube – https://youtu.be/V-LSb3hv3Ks

Pracy archeologa XXI w. i badaniom w Puszczy poświęcony jest także podcast „Między drzewami” z udziałem prof. ucz. dr. hab. Rafała Zapłaty oraz prof. IBL dr. hab. Krzysztofa Stereńczaka https://youtu.be/DmeEZJyBVGE