Skracamy dystans

O tym, jak uczyć i jak uczyć się – nie tylko zdalnie mówi prof. Jacek Waluk, fizykochemik z UKSW i PAN, Belfer Roku 2019 na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym.

Panie Profesorze, przed nam drugi nietypowy semestr na Uniwersytecie, w którym większość zajęć będzie odbywać się zdalnie. Chciałabym najpierw zapytać o to, jakie jest znaczenie cyfrowej rewolucji na uczelniach dla przyszłości nauki i społeczeństwa?

To jest ważne pytanie, na które nikt w tej chwili nie jest w stanie odpowiedzieć bez wielu wątpliwości. Jak każda poważna zmiana, rewolucja cyfrowa może mieć zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki. Te pierwsze, to wirtualne „skrócenie dystansu” między badaczami. Dla przykładu, w ostatnim semestrze organizowaliśmy sieciowe seminaria „webinars”, prowadzone przez uczonych z USA i Indii bezpośrednio z ich laboratoriów. Umożliwiliśmy w ten sposób młodym ludziom bliski kontakt z wybitnymi badaczami, pozyskiwanie najświeższych informacji, czy też możliwość bezpośrednich dyskusji z nimi. Zwłaszcza ta ostatnia możliwość wydaje mi się bardzo ważna, bo alternatywy „niesieciowe” – rozmowa na „normalnej” konferencji naukowej czy zaproszenie do nas są znacznie trudniejsze w  realizacji. Ale, oczywiście, jest też druga strona tego pięknego medalu.

 

Porozmawiajmy więc o niej, bo transformacja cyfrowa w nauce i dydaktyce to także problemy, w tym chyba najważniejszy – jakość kształcenia. Na jej pogorszenie narzekają nie tylko studenci, ale i wykładowcy. Czy Pan Profesor zetknął się z tym problemem?

Oczywiście. Jesteśmy dopiero po pierwszym, niepełnym semestrze zdalnego nauczania, ale już widać, że jakość kształcenia z tego powodu ucierpi. I nie mówię o sprawach oczywistych, a więc o przedmiotach typu ćwiczenia laboratoryjne, które poprzez sieć będą co najwyżej symulowane. Chodzi mi o konsekwencje gorszego kontaktu pomiędzy wykładowcą a słuchaczami. Prowadziłem kilkadziesiąt wykładów przez sieć, i widzę, że jest to niezwykle trudne dla obu stron. Podczas normalnego wykładu dość łatwo dostrzegam, kiedy i którzy słuchacze „nadążają”, a kiedy tracą zainteresowanie. Nie udało mi się, jak dotąd opanować tej sztuki w trakcie zajęć online. Kontakt między uczącym a studentami jest z pewnością słabszy niż w przypadku tradycyjnych wykładów.

 

Studenci mówią również, że brakuje im życia akademickiego, osobistego kontaktu z wykładowcami. Jak na to patrzy druga strona?

Dokładnie tak samo. A może nawet trudniej jest wykładowcom, ponieważ wydaje mi się często, że to nam bardziej zależy na przekazaniu wiedzy i doświadczenia niż niektórym studentom na ich pozyskaniu. Ale z drugiej strony, możliwość kontaktów sieciowych to duża szansa dla studentów naprawdę zainteresowanych tym, co robią. Na przykład, zamiast czekać na sztywno ustawiony i ograniczony czasowo termin konsultacji z wykładowcą, mogą poprosić, w dowolnym terminie, o spotkanie online i dyskusję na dowolny temat. Jestem pewien, że znakomita większość wykładowców nie odmówi, a wręcz przeciwnie, będą bardzo zadowoleni.

 

Jakie rady ma Pan Profesor dla studentów i wykładowców, którzy przygotowują się do zajęć online i do pracy stacjonarnej w małych grupach?

Moim zdaniem, najważniejsze jest skupienie się na działaniach minimalizujących negatywne skutki braku bezpośredniego kontaktu. Jak to zrobić – nie wiem. Może należy zapytać bardzo młodych ludzi, dla których kontakt poprzez komunikator sieciowy jest czynnością naturalną. Ale jestem przekonany, że nic nie jest w stanie zastąpić kontaktów międzyludzkich wolnych od pośrednictwa elektroniki. Dla studentów mam taką radę: bądźcie bardziej aktywni w trakcie wykładu i po nim, zgłaszajcie uwagi odnośnie formy i treści – najszybciej jak można, bez czekania na zakończenie semestru i skorzystania z możliwości anonimowej krytyki wykładowcy. Wykładowców też poprosiłbym o większą aktywność w trakcie wykładu i po nim, testowanie, czy przekaz dochodzi, a jeśli nie – gotowość do zmian formy wykładu.

 rozmawiała Alicja Wysocka

 

Prof. Jacek Waluk, fizykochemik zajmujący się zagadnieniami spektroskopowymi, kierownik Zakładu Fotochemii i Spektroskopii w Instytucie Chemii Fizycznej PAN, profesor w Instytucie Chemii Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Szkoły Nauk Ścisłych UKSW