Wy pytacie. My odpowiadamy.

Zespół UKSW ds. przeciwdziałania epidemii wirusa SARS-CoV-2 odpowiada na Wasze pytania i wątpliwości związane z sytuacją epidemiczną.

Na naszym Uniwersytecie został powołany przez Rektora UKSW, ks. prof. Ryszarda Czekalskiego zespół ds. przeciwdziałania epidemii wirusa SARS-CoV-2. Składa się on z mikrobiologów, wirusologów i lekarzy, którzy służą poradą w kwestiach związanych z aktualną sytuacją epidemiczną. Przewodniczącym zespołu jest dr n. med. Robert Kuthan (specjalista mikrobiolog, epidemiolog), a do zespołu należą: dr Agnieszka Bałanda-Bałdyga (kierownik kierunku pielęgniarstwo na Wydziale Medycznym), dr Sebastian Sikorski (specjalista w zakresie ochrony zdrowia, prawa medycznego, telemedycyny), dr Elżbieta Popowska-Nowak (specjalista mikrobiolog).

Do naszych ekspertów można kierować pytania dotyczące zachowania się w trakcie epidemii, kwarantanny i izolacji, pod adres pytania.wirus@uksw.edu.pl

Porady dotyczące indywidualnych objawów klinicznych należy konsultować telefonicznie z lekarzem rodzinnym lub w najbliższym szpitalu z listy szpitali opublikowanych przez Ministerstwo Zdrowia (lista szpitali: https://www.gov.pl/web/koronawirus/lista-szpitali)

Czy w okresie zagrożenia epidemicznego można wykonywać szczepienia przewidziane w kalendarzu szczepień dla dzieci i młodzieży?

Na podstawie decyzji Ministra Zdrowia, Głównego Inspektora Sanitarnego i rekomendacji konsultantów krajowych w dziedzinach: epidemiologii, medycyny rodzinnej, neonatologii i pediatrii, szczepienia obowiązkowe w ramach Programu Szczepień Ochronnych u dzieci, zostały odroczenie do 18 kwietnia 2020 r.

• Zalecenie ma na celu ograniczenie skupisk dzieci i rodziców w przychodniach.
• Szczepienie może być wykonane w sytuacji zaistnienia uzasadnionych przesłanek medycznych – indywidualną decyzję podejmuje lekarz opiekujący się dzieckiem.
• Szczepienia w oddziałach noworodkowych oraz szczepienia poekspozycyjne mogą być prowadzone na dotychczasowych zasadach.

Czy zwierzęta domowe – psy, koty, mogą być bezobjawowo zakażone wirusem SARS-CoV-2 i przenosić zakażenie na domowników?

Brak jest dowodów wskazujących na udział zwierząt domowych w rozprzestrzenianiu wirusa.

Jakie są formy izolacji prewencyjnej? Czym wyróżnia się kwarantanna?

„Izolacja prewencyjna” to nic innego jak ograniczenie przemieszczania się poza dany obszar, np.: swojego mieszkania, w celu uniknięcia narażenia na czynniki szkodliwe. W obecnej sytuacji to wirus SARS-CoV-2, wywołujący chorobę COVID-19. Czasowe ograniczenie poruszania się po mieście, przebywania w zatłoczonych miejscach sprzyja ograniczaniu rozprzestrzenia się czynników zakaźnych. Kwarantanna nie jest synonimem izolacji. Kwarantannę stosuję w stosunku do osób zdrowych, ale podejrzanych o kontakt z osobami chorymi, czyli takich, u których wystąpiły objawy zakażenia, lub u których w badaniach laboratoryjnych potwierdzono zakażenie, ale jeszcze nie wystąpiły objawy choroby.

• Kwarantanną mogą być także objęte osoby powracający z obszarów wysokiego występowania zachorowań.
• Kwarantanna oddziela osoby podejrzane o kontakt z chorym od ogółu społeczeństwa.
• W ramach kwarantanny można zastosować polecenie pozostawania w miejscu zamieszkania, ograniczenie przemieszczenia się poza wyznaczony obszar.

Izolacja dotyczy odseparowania osób chorych od zdrowych,w praktyce od ogółu społeczeństwa. Izolacja ma na celu zapobieganie rozprzestrzeniania się zakażeń.

W warunkach szpitalnych izolacja oznacza hospitalizację pacjenta w wydzielonej sali, której nie opuszcza. Dostęp do chorego ma tylko dedykowany personel medyczny, który w kontakcie z pacjentem stosuje specjalne środki ochrony indywidualnej i procedury higieniczne.

W przypadku chorych, nie wymagających hospitalizacji izolacja będzie oznaczała zakaz opuszczania wyznaczonego miejsca, np. mieszkania, do czasu wyzdrowienia. Pacjent, u którego ustąpiły objawy choroby, w niektórych przypadkach, może być nadal (przez szereg dni) źródłem czynnika chorobotwórczego. Okres izolacji chorego określa lekarz.

Wiele osób używa jednorazowych maseczek higienicznych czy rękawiczek. Jak należy postępować z użytymi materiałami? Czy nie stanowią one zagrożenia dla innych osób?

W przypadku ochrony przed zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 należy stosować maski FFP3 – których okres przydatności (ochrony) wynosi ok 8 godzin od założenia, maseczki higieniczne nie chronią przed zakażeniem tym wirusem.

W odniesieniu do rękawiczek, maseczek higienicznych należy podkreślić, że są to produkty jednorazowego użytku, a zatem po użyciu nie poddajemy ich dezynfekcji, myciu, suszeniu celem ponownego użycia. Najlepiej bezpośrednio po użyciu, a na pewno przed wejściem do domu, należy wyrzucić je do kosza na śmieci. Maseczki chirurgiczne, rękawiczki lateksowe, rękawiczki nitrylowe (zwykle kolorowe, np.: fioletowe, niebieskie, czarne) po użyciu wyrzucamy do pojemników na odpady zmieszane.

Wielokrotne używanie tych samych rękawiczek jednorazowych nie tylko zwiększa ryzyko przeniesienia, na ich zewnętrznej powierzchni, zanieczyszczeń mikrobiologicznych (bakterie, wirusy, grzyby) do naszego domu, ale także stanowi zagrożenie dla naszej skóry. Pod rękawiczką jednorazową skóra sie bardziej poci, co sprzyja namnażaniu się bakterii występujących na jej powierzchni. Wielokrotne użycie tej samej rękawiczki może doprowadzić do podrażnienia skóry, a nawet stanów zapalanych.

W domu ręce dokładnie myjemy ciepła wodą z mydłem.

Jakie są psychologiczne porady dla osób będących w kwarantannie lub izolacji? Czy zdalne wykonywanie pracy (o ile to możliwe) może mieć pozytywne skutki dla procesu zdrowienia?

Osoby zdrowe pozostające w domu i wykonujące pracę zdalną powinny w sposób optymalny ustalić swój plan dnia, tak aby znalazł się w nim czas zarówno na pracę jak i na sprawy rodzinne oraz odpoczynek. Nie traktujmy tego czasu jak dodatkowych dnia urlopu, czy okresu w którym możemy za wszelką cenę nadrobić zaległości w pracy, np. odpisywanie na e-maile.

Podobnie powinny zachowywać się osoby poddane kwarantannie. Ta grupa osób, ze względu na ryzyko, iż miały lub mogły mieć kontakt z osobą chorą powinny dodatkowo zawracać baczniejszą uwagę na stan swojego zdrowia, w szczególności 2 razy w ciągu dnia mierzyć temperaturę ciała, obserwować czy pojawiają się objawy zakażenia dróg oddechowych. W przypadku stwierdzenia pogorszenia samopoczucia, wzrostu temperatury ciała czy wystąpienia objawów przeziębienia niezwłocznie powinny skontaktować się z lekarzem. Osoby izolowane z powodu choroby powinny ściśle stosować się do zaleceń lekarskich i prowadzić oszczędzający tryb życia.

Warto skorzystać z kilku porad na czas izolacji i sytuacji nadzwyczajnych, które powstały na bazie doświadczeń wojny domowej w Hiszpanii:

• Zaplanuj dobrze czas i nie pozwalaj go zmarnować przez „zabójców czasu” (gry komputerowe, portale społecznościowe)
• Podejdź kreatywnie do okresu kwarantanny: np. naucz się czegoś nowego (język obcy, przepisy kulinarne, kurs online), „odkurz swoje hobby”: muzyka, lektura, film, pisanie
• Dbaj o dobry humor
• Rozmawiaj z bliskimi w duchu optymizmu i nadziei
• Zadzwoń do dalszych znajomych i krewnych, zwłaszcza samotnych
• Dostrzegaj potrzeby innych i wspieraj tych, którzy odczuwają lęk
• Zachowaj spokój unikając negatywnych emocji i stronniczych sądów
• Bycie razem w czasie kwarantanny bywa trudne – bądź wyrozumiały, umiej przeprosić oraz zdobądź się na przebaczenie
• Znajdź czas na wewnętrzne wyciszenie, modlitwę, medytację

Czy przez potarcie oka można zakazić się koronawirusem SARS-CoV-2?

Potarcie oczu palcami, na których znajduje się wirus może doprowadzić do zakażenia. Wirus poprzez kanaliki łzowe może przedostać się do nos i ust a stamtąd przedostać się do płuc. Oczu dotykamy tylko czystymi rękami, po uprzednim dokładnym umyciu wodą z mydłem lub po odkażeniu dłoni środkiem alkoholowym.

Czy choroby tarczycy, np. choroba Hashimoto zwiększa ryzyko zachorowania na COVID-19?

Obecnie brak jest dowodów, które wskazywałyby na to, że osoba ze schorzeniami tarczycy jest bardziej podatna na zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2 i zachorowania na COVID-19.

Czy można wykonać test w kierunku COVID-19 ambulatoryjne? Czy są dostępne testy do badania się w warunkach domowych?

Osoby, u których podejrzewa się zakażenie korona wirusem powinny niezwłocznie skontaktować się z lekarzem lub służbami sanitarno-epidemiologicznymi. Badanie w kierunku zakażenia SARS-CoV-2 są wykonywane wyłącznie przez diagnostów laboratoryjnych w specjalistycznych laboratoriach na podstawie zlecenia lekarskiego.

Jak długo wirus SARS-CoV-2 przeżywa koronawirus poza organizmem człowieka, np. na powierzchniach, żywności?

Wirusy nie są organizmami (żywymi), ale cząsteczkami zakaźnymi, zatem nie można mówić o ich przeżywalności. Właściwym określeniem jest czas zakaźności.

Wirus SARS-CoV-2 jest wrażliwy na czynniki środowiskowe, takie jak detergenty (mydło, płyn do mycia naczyń), alkohol, temperatura, wysychanie. W temperaturze 56^o C traci aktywność już po 15 minutach, w wyższych temperaturach jeszcze szybciej. Na powierzchniach skażonych, np. wydzieliną z dróg oddechowych osób chorych, wirus może utrzymywać się i wykazywać zakaźność od kilku godzin nawet do kilku dni.

Do zakażenia dochodzi głównie w drogą kropelkową, tzn. w wyniku bezpośredniego przedostania się wirusa z dróg oddechowych osoby chorej, poprzez aerozol powstający podczas mówienia, kasłania, kichania do dróg oddechowych osoby zdrowej.

W ramach profilaktyki powierzchnie, na które mogą być zanieczyszczone wydzieliną z dróg oddechowych osoby chorej (klamki, uchwyty w środkach komunikacji miejskiej, przyciski w windach) przed dotknięciem należy przetrzeć chusteczką nasączona środkiem dezynfekującym lub detergentem lub dotykać dłońmi w rękawiczkach ochronnych.

Jak prawidłowo używać masek ochronnych?

Maska masce nie równa. Maska chroniąca przez zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 powinna mieć oznaczenie FFP3, zwykłe maseczki higieniczne nie chronią przed zakażeniem.

Tylko prawidłowo stosowana maska może uchronić przed zakażeniem:

• maski są wyrobami o ograniczonym okresie przydatności, zwykle do 8 godzin,
• przed założeniem maski ręce dokładnie umyj lub odkaź środkiem alkoholowym,
• podczas noszenia maski nie dotykaj jej rękoma,
• po użyciu maskę zdejmij z twarzy nie dotykając jej przedniej powierzchni – chwyć ją od tyłu za wiązanie i wyrzuć do szczelnie zamykanego pojemnika/worka na odpady zmieszane,
• ręce dokładnie umyj wodą z mydłem lub odkaź środkiem alkoholowym.

Jesienią otrzymał- am/em szczepienie ochronne przed grypą, czy szczepionka ta chroni także przed korona wirusem?

Niestety nie, szczepionka przeciwko grypie, chroni przed zachorowaniem na grypę. Chorobę COVID-19 wywołuje inny wirus, na razie nie ma skutecznej szczepionki zapobiegającej tej chorobie.

Czy przyjmowanie suplementów diety, np. witaminy, cynk, i inne chronią przez zakażeniem korona wirusem?

Nie, suplementy diety zawierające witaminy, mikroelementy i inne substancje nie chronią przed zachorowaniem. Ich zastosowanie powinno być ograniczone tylko do uzupełnienia niedoborów w diecie. Pamiętaj, że najwyższą wartość mają witaminy i mikroelementy zawarte w pożywieniu. Jedząc pełnowartościowe posiłki, bogate w warzywa i owoce, zapewniamy odpowiednią podaż substancji odżywczych.

Czym jest nowy koronawirus SARS-CoV-2?

Koronawirusy to duża grupa wirusów otoczkowych, których materiałem genetycznym jest RNA. Znanych jest wiele koronawirusów, które wywołują zakażenia u ludzi oraz zwierząt (m. in.: nietoperzy, cywet, wielbłądów, świń, ptaków). U zwierząt zakażenia te dotyczą układów: oddechowego, pokarmowego, nerwowego. U ludzi koronawirusy wywołują zakażenia układu oddechowego. Zakażenia te mają zwykle przebieg łagodny – przeziębienie. Dotychczas, spośród koronawirusów tylko kilka wywołuje zakażenia u ludzi, które mogą mieć przebiegać ciężki, a nawet zagrażający życiu. Są to wirusy SARS-CoV, MERS-CoV oraz najnowszy, który po raz pierwszy zidentyfikowano pod koniec 2019 roku, SARS-CoV-2. 

Czy na podstawie objawów można odróżnić zwykłe przeziębienie czy grypę od zakażenia koronawirusem (SARS-CoV-2)?

Objawy zakażenia korona wirusem SARS-CoV-2 nie są specyficzne i na ich podstawie nie da się postawić jednoznacznej diagnozy. Osoba, która ma objawy zakażenia dróg oddechowych – goraczka, kaszel, złe samopoczucie, bóle mięśniowe, głowy) powinna bezzwłocznie, telefonicznie skontaktować się z lekarzem POZ, który poinformuje ją o właściwym postępowaniu.

Prezentacja dr hab. n. med. Grażyny Gromadzkiej, prof. UKSW – pobierz